Strona główna

Z Korczak Pro Memoria
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania


Witam serdecznie na stronie poświęconej historii domu Korczaków-jednego z najstarszych polskich rodów herbowych, którego przedstawiciele przez wieki współtworzą dzieje Polski i nie tylko. Korczakiem, jak i wieloma innymi polskimi herbami posługiwały się całe społeczności rodowe. W przypadku omawianego tu herbu jest to aż ponad sześćset nazwisk, co stawia go w czołówce najbardziej rozpowszechnionych symboli heraldycznych w kraju. Z uwagi na tak dużą ilość herbownych dzieje Korczaka są bardzo bogate i z pewnością warte zapamiętania. Pieczętowali się nim najróżniejsi przedstawiciele stanu szlacheckiego, od potężnych rodów magnackich, po gołotę i szlachtę zaściankową, co daje nam możliwość bardzo szerokiego spojrzenia na tę jakże ważną dla Polski warstwę społeczną. Prace nad stroną trwają, a ja jako historyk-hobbysta będę starał się prowadzić ją najlepiej jak potrafię, niemniej proszę jednak o współpracę i wsparcie wszystkich zainteresowanych tematem, tak by mogła ona rozwijać się jak najlepiej i prezentować jak najszerszy obraz domu Korczaków.


Herb Korczak

Herb Korczak

Polski herb szlachecki o pochodzeniu węgierskim. Z jego początkami wiążą się trzy legendy. Jest również wymieniany w wielu europejskich herbarzach takich jak: herbarz Geldrii; herbarz z Bellenville; armorial universel, avec blasons peints; herbarz złotego runa; arma baronum Regni Poloniae per Joannem Długosz descripta; czy nowy herbarz polski T. Gajla. Korczak znalazł się również na arrasie tronowym Zygmunta Augusta i trojakach Zygmunta Wazy. Posługiwali się nim jednak nie tylko Polacy. W roku 1413 na mocy ustaleń unii horodelskiej został przeniesiony na Litwę, w późniejszych stuleciach był zaś często rejestrowany w Imperium Rosyjskim. Ciekawym faktem jest również niezwykła popularność barw Korczaka na zachodzie Europy. Herbami w biało-czerwone pasy i z psem w klejnocie używają również na przykład niemieckie rodziny von Heggelbach i von Sazenhofen oraz francuska de Croÿ. W "Ogrodzie królewskim" B. Paprocki przedstawia tezę jakoby wiele z tych rodów wywodziło się od węgierskich przodków domu Korczaka. Czytaj dalej




Przodkowie domu Korczaków

Prokop starosta ruski
Prokop biskup krakowski

Paprocki przedstawia dwóch najdawniejszych protoplastów rodu Korczaków noszących to samo imię. O pierwszym z nich wymienionym pod datą 1269 staroście nie wiadomo wiele. Wspomniany autor wspomina tylko, że miał on trzech synów.
Więcej informacji przetrwało natomiast o biskupie krakowskim Prokopie, siostrzeńcu Bolesława Wstydliwego i kuzynie Leszka Czarnego, który w 1270 był kanclerzem obydwu książąt, a ok. 1292 objął biskupstwo krakowskie. Gdy Państwo Polskie odradzało się po okresie rozbicia dzielnicowego popierał Przemysła II, bądź też Władysława Łokietka (historycy nie są tu zgodni). W roku 1294 został wezwany do Pragi, gdzie uznał jednak zwierzchność Wacława III i złożył mu przysięgę wierności, za co też biskupstwo krakowskie dostało prawo do dziesiątej części monarszego dochodu z żup krakowskich. Pozostawał na biskupstwie przez dwa lata i trzy miesiące (wg. Paprockiego), aż do śmierci w 1295 (istnieje również teoria, że umarł dnia 8 XII 1294). Według tradycji został pochowany w katedrze krakowskiej.

Spis rodzin Korczaka

Spis rodzin Korczaka

Królewska krew


Paprocki przekazuje, że Korczak pierwotnie był symbolem książąt Sławonii. W XIII w. dokumentach pierwszy z Korczaków - biskup krakowski Prokop figuruje jako nepos (z łac. siostrzeniec, bratanek, bądź wnuk) Bolesława Wstydliwego i cognatus (z łac. krewny po kądzieli) Leszka Czarnego. Długosz wspomina jeszcze, jakoby pokrewieństwo między biskupem, a Leszkiem zachodziło przez matkę - ex parte matris cognatus. Jedna z gałęzi rodu Korczaków - Boratyńscy jeszcze w XVI w. posługiwała się tytułem kniaziowskim (Paprocki, Gniazdo cnoty). Czy świadczy to o królewskim pochodzeniu domu Korczaka? Po uważnym prześledzeniu koligacji wspomnianych książąt dzielnicowych z Rurykowiczami i Arpadami z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że tak.
Czytaj dalej


Pieczęcie

Pieczęć Zygmunta Drohojowskiego, kanonika i dziekana kapituły przemyskiej

Zabytki sfragistyczne są nie tylko ciekawą pamiątką po ich właścicielach, mogą także stanowić cenne źródło wiedzy z dziedzin heraldyki i genealogii. Szczególne znaczenie dla tej ostatniej mają na przykład pieczęcie ozdobione osobistymi (genealogicznymi) herbami właścicieli, na których widnieją również symbole ich przodków. W zależności od stylu, a także jakości wykonania i złożoności widocznego na zabytku rysunku jesteśmy w stanie określić nie tylko jego wiek, ale często również sytuację majątkową i ambicje dawnego posiadacza.
Najstarsze znane pieczęcie z wizerunkiem herbu Korczaków pochodzą z XIV w. Były one własnością wielkiej księżnej Litwy Anny Światosławównej i podskarbiego wielkiego koronnego Dymitra z Goraja. Ilość zachowanych pieczęci z wieków następnych jest już o wiele większa. Większość tego typu zabytków pochodzi z terenów dawnej Rusi Czerwonej - czyli miejsca, z którego swój rodowód wywodzi większość rodzin Korczaka. Niestety wielu pieczęci nie jesteśmy w stanie przypisać do konkretnej osoby, a nawet rodziny - tyczy to się zwłaszcza tych odkrytych przez archeologów i poszukiwaczy.
W niniejszym artykule będą prezentowane nie tylko pieczęcie członków rodu, ale też i osób rodzinnie z nimi powiązanych, którzy zechcieli na nich umieścić herb swych krewnych z domu Korczaka (najczęściej przodków w linii żeńskiej).

Czytaj dalej

Galeria zdjęć i portretów

Galeria

Barwy Korczaka

Legendarne drzewo Korczaka, na podstawie ryciny z 1602 r.

Powstało wiele teorii na temat pochodzenia klejnotu, jak i całego domu Korczaka. Równie wiele twierdzeń odnosi się do jego rzeczywistych, bądź domniemanych potomków. Dyskusji nie podlegają na pewno węgierskie korzenie rodowego herbu. Świadczą o tym liczne źródła pisane, a także sama jego symbolika, niemalże tożsama z tą, znaną nam z herbu Arpadów. Nie chodzi tu tylko o uosabiające panońskie rzeki wręby, nawet klejnotny pies powtarza się w herbach panów de Croÿ i Drummond - rodzin mających wprost wywodzić się do węgierskich monarchów.
Ciekawe są bez wątpienia, wyciągane przez Paprockiego, połączenia Korczaków z wieloma rodzinami w Europie Zachodniej. Zgodnie z nimi, rodziny jak Carafa, Slavata, czy Donà, wywodzą się właśnie z domu Korczaka. Teorie owego historyka były później powtarzane wielokrotnie, tak samo przez autorów polskich, jaki i tych całkowicie z Polską niezwiązanych. Przykładem niech będzie dzieło Historia genealogica della famiglia Carafa, autorstwa Biagio Aldimariego, wydane w Neapolu w roku 1691, czy Tabularium Stemmatographicum, Seu Genealogicae Tabulae Regni Bohemiae, Bohuslava Balbína z roku 1687.
Wymienione wyżej informacje ukazują, że chcąc w miarę rzetelnie uporządkować wiedzę o rodzie, jego symbolach, ich genezie i znaczeniu, nie można skupiać się jedynie na źródłach powstałych w jednym miejscu. By poznać i zrozumieć istnienie pewnych elementów, należy nieco się oddalić i spojrzeć na całą Europę.

Czytaj dalej