|
Bohowitynowie h. Pelikan. w W. ks. Litewskiem i na Wołyniu. Wszyscy nasi heraldycy przypisują im za herb Korczak, pieczęć jednakże Bohowityna Piotrowicza Szumbarskiego z 1534 r., zawieszona na akcie sprzedażnym Radziwiłłów, oraz pieczęć tegoż Bohowityna z 1523 r. na zamianie dóbr dokonanej przez ks. Sanguszków przedstawia Pelikana (Bibl. Kras. Dypl. i Arch. Sang. III). Pieczęcie Wacława Bohowityna, chorążego wołyńskiego, i Mikołaja Piotrowicza Szumbarskiego odciśnięte na przyrzeczeniu danem przez Wacława (bez daty) zaślubienia ks. Zofii Czartoryskiej, pod zakładem 20,000 flor. jak najwyraźniej przedstawiają Łabędzia (Arch. ks. J. T. Lubomirskiego).
Protoplasta tego domu, Bohowityn, wymieniony jest w liczbie bojarów ruskich i litewskich, którzy poręczyli królowi Władysławowi Jagielle w 1431 r. za jeńców litewskich (Cod. Epist. s. XV).
Bohowityn miał synów trzech: Lwa, Bohusza i Piotra. Lew Bohowitynowicz 1481 r. pisarz królewski, 1486 r. klucznik brzeski, 1496 r. cześnik litewski 1502 r. namiestnik krzemieniecki, otrzymał od Aleksandra Jagiel. wieś Wortel, w powiecie brzeskim, którą mu następnie pozwolił zamienić na miasto i prawem magdeburgskiem obdarzył (ML. 5 f. 278 i 6 f. 529). synowie jego: Jan, Bohdan i Bohowityn, sprzedali te dobra bratu stryjecznemu, Janowi Bohuszewiczowi; sprzedaż tę król Zygmunt potwierdził w 1526 roku (ML. 15 f. 535).
Bohusz, drugi syn Bohowityna, w 1500 r. pisarz królewski i namiestnik przełajski, z Musiatyczówny miał czterech synów: Bohusza Michała, Wojnę, Jana i Bohdana. Bohusz Michał, zwykle w aktach Bohuszem nazywany, otrzymał od Aleksandra Jagiel. horodnictwo trockie, za które król Zygmunt nadał mu w 1508 r. dwór żyżmorski, za który znów w 1509 r. otrzymał dwór dowgowski. Od 1506 r. pisarz litewski, chwilowo 1509 r. podskarbi ziemski, 1511 r. marszałek królewski, w 1518 r. do 600 kóp, w których trzymał zastawem Dowgi, dołożył 400 kóp lit. i otrzymał starostwo kamienieckie. Od 1519 r. podskarbi ziemski litewski, w 1522 r. dzierżawca słonimski. Król Zygmunt nadał mu w 1508 r. dworzec w powiecie puńskim po Glińskim, a 1516 r. Żukowo w powiecie łuckim (ML. 8 f. 410 i 7 f. 705), wuj zaś jego Petruszka Musiatycz darował mu Swinaryn 1506 r. (Arch. Sang.). żoną jego była ks. Teodora Andrzejówna Sanguszkówna, o której wspomina list króla Zygmunta z 1538 r. pisany do Stanisława Tęczyńskiego, żonatego z Anną, córką podskarbiego (ML. 30 f. 323). Sanguszkówna była siostrzenicą księcia Konstantego Ostrogskiego i dlatego być może, że Bohusz, podpisując umowę przedślubną z 1522 r., zawartą pomiędzy Ostrogskim a księżną Słucką, nazwał się jego szwagrem (Mal. i Przedz.).
Z Sanguszkówny miał Bohusz tylko córki: Annę, Teodorę i Juliannę, które wymienił w testamencie swoim sporządzonym w 1529 r. (Arch. I. Z. Ros. I). Anna, żona Stanisława Tęczyńskiego, wojewodzica sandomierskiego; Teodora, 1-o v. za ks. Fryderykiem Prońskim, wojewodą kijowskim, 2-o v. za Mikołajem Trzebuchowskim, kasztelanem gnieźnieńskim, 3-o v. za Michałem Działyńskim, podkomorzym chełmińskim (M. 56 f. 267; 95 f. 78 i 110 f. 176).
Wojna Bohuszewicz wraz z bratem Janem dziedziczyli na Szumsku i Kozieradach (ML. 28 f. 227 i 61 f. 90). synowie Wojny: Teodor i Jan, o których wzmiankuje testament brata ich stryjecznego Michała z 1580 r. Pierwszy z nich, właściciel Rożyna i Rogowicz w powiecie włodzimierskim 1570 r., a Kuty i Zaliczan w powiecie krzemienieckim 1583 r. (Źr. Dziej. XIX f. 20 i 141).
Jan Bohuszewicz otrzymał 1527 r. starostwo korniałowskie, które mu król Zygmunt w kilka miesięcy odebrał. W 1542 r. jest starostą drohickim, w 1546 r. marszałkiem królewskim i dzierżawcą dowgialiskim, a 1548 r. starostą krzemienieckim. W 1529 r. posłował do Moskwy (Arch. I. Z. Ros. II).
Jan, dziedzic na Szumsku, Kozieradach i Worteli, który to ostatni majątek nabył od brata stryjecznego, Bohowityna Lwowicza 1526 r. (ML. 28 f. 227; 61 f. 90 i 15 f. 535), z nieznanej nam pierwszej żony pozostawił syna Stefana; z drugiej, Anny Kopciówny, synowie: Gabryel, Cyryak, Benedykt i Michał, i córki: Aleksandra Matrona, żona Jakóba Krzesińskiego, sekretarza królewskiego, starosty krasiłowskiego, i Anna, żona Stefana N., łowczegomozyrskiego i podkomorzyca mozyrskiego. Stefan, od dóbr Szumska - Szumskim zwany, procesował się z macochą 1551 r. Czy z żony Nastazyi Sieniucianki pozostawił potomstwo, nie jest wiadomem (ML. 48 i Akta II i XVII).
Benedykt, zwał się raz Kozieradzkim, drugi raz Szumskim (Op. Łuc. 2043 i 2044); nie żył 1580 r., w którym brat jego Michał sporządzał testament. Michał z bratem Benedyktem dopełnili działu dóbr Szumska, w powiecie krzemienieckim, Kozierad i Worteli w powiecie brzeskim 1573 r., przyjąwszy na siebie obowiązek wyposażenia siostr wyżej wymienionych (Perp. Czers. 13 f. 147).
Michał, marszałek brzeski, zwący się Kozieradzkim lub Szumskim, żonaty 1-o v. z Anną Borzobohatówną Krasińską, 2-o v. z Barbarą Hieronimówną Rusiecką, chorążanką sandomierską, wyjeżdżając w 1580 r. na kuracyą za granicę, sporządził testament, którym zlecił opiekę nad żoną i dziećmi: Janem, Jaroszem (Hieronimem), Gawryłem (Gabryelem), Katarzyną i Anną bratu Stefanowi (M. 113 f. 568 i Akta II). Katarzyna, 1606 r. żona Tychona Szaszkiewicza, a Anna, 1591 r. za Stanisławem Tymińskim. Z aktu sprzedaży Sapiesze dóbr Wortel, Witoroż i Dokudowo, zdziałanego 1600 r. przez Jana, syna Michała, marszałka brzeskiego, okazuje się, że tenże Michał miał jeszcze jedną córkę Barbarę, niezamężną 1600 r., a Katarzyna była 1-o v. za Przecławem Horbowskim, pisarzem grodzkim brzeskim (Sap.).
Bohdan Bohuszewicz otrzymał od stryja swego Piotra Bohowitynowicza Turyą 1496 r. (Arch. Sang.).
Piotr, trzeci syn Bohowityna, zapisał bratankowi swemu Bohdanowi Turyą 1496 r. (Arch. Sang. I). Otrzymał on od Kazimierza Jagiellończyka Rosołowce, które syn jego, Bohowityn Piotrowicz Szumbarski, sprzedał Ostrogskiemu 1523 r. (Arch. I. Z. R. VII. 1). Bohowityn został horodniczym, wojskim i mostowniczym krzemienieckim 1528 r. W 1538 r. zapisał zięciowi swemu, Janowi Bohdanowiczowi Zahorowskiemu 300 kóp lit. posagu za córką swą Teodorą (Ptasz.).
Synami Bohowityna Piotrowicza Szumbarskiego są: Pamfil i Michał, żyjący w połowie XVI-go wieku. W 1585 r. Jan i Wacław Bohowitynowie Szumbarscy, synowie Pamfila, dopełnili działu dóbr Kozierad, w województwie brzeskiem litewskiem, z bratem stryjecznym, Mikołajem Michałowiczem Bohowitynem Szumbarskim (Akta XIV). Wacław, chorąży wołyński 1593 r., żonaty był z ks. Zofią Czartoryską (Woł. II f. 198 i Bracł. I f. 628). Jan z Kozierad Szumbarski pozostawił syna Jana, żonatego z Aleksandrą z Iwań, który 1610 roku sprzedał Kozierady, Komorów i Zakalinki Wojciechowi Sobieskiemu i zmarł bezdzietnie przed 1618 r. (Kij: III A. f. 360; Zap. Lub. 18 f. 1093) i córkę Dyanę, żonę Wawrzyńca Drzewińskiego 1627 r. W 1605 r. dziedziczyli na Rohmanowie, a opiekunami ich byli Adam i Andrzej Bohowitynowie, Sobieski, Swoszewski i inni (Bracł. I f. 628; Woł. II f. 198 i V B. f. 2).
Mikołaj Bohowityn Szumbarski pozostawił trzy córki: Maryannę za Mikołajem Chrenickim, Reginę za Konstantym Jarmolińskim, i Aleksandrę; procesują się one 1605 r. z Horaimem (Woł. II f. 163).
Trudniej jest dojść po kim szedł Klimont, żyjący w drugiej połowie XVI wieku, a który z żony Katarzyny pozostawił synów: Adama i Andrzeja, piszących się z Kozierad (Pominalnik zaborolskiej cerkwi i Op. Łuck. 2045). Adam, podkomorzy krzemieniecki, dziedzic Kolesnik w powiecie łuckim, żonaty był z Barbarą Siemaszkówną, kasztelanką bracławską 1583 r. (Bibl. Warsz. 1888 r. Pułaski i Źr. Dz. XIX). Może córką jego była Marusza, żona Adama Czołhańskiego, dziedziczka Kolesnik 1623 r. (Arch. I. Z. Ros. VI).
Andrzej, dziedzic na Wojniczu i Rudnikach 1583 r. (Źr. Dziej. XIX), stolnik wołyński 1596 r., żonaty z Maryą z Bołbasów Rostockich, procesuje 1620 r. ks. Koreckiego o najazd na Wojnicz i o spowodowanie śmierci żony (Woł. IV f. 573).
Jan, najstarszy syn Andrzeja, zmarły młodo, pozostawił syna Wacława i córkę Annę: Wacław, żonaty 1646 r. z Teofilą z Korjatowiczów Kurcewiczów; a siostra jego Anna wyszła za Samuela Korjatowicza Kurcewicza (Woł. II f. 89; III f. 170; V A. f. 175; VI C. f. 272; IX f. 79 i Czerniech. f. 94).
Mikołaj, drugi syn Andrzeja, nie pozostawił potomstwa (Woł. V A. f. 181). Andrzeja córki: Krystyna za ks. Leonem Woronieckim, Teodora, za Grzegorzem Szostakowskim, Barbara za Krzysztofem Horaimem, i Katarzyna.
Marusza, siostra Andrzeja, wyszła za Malińskiego (Woł. V A. f. 2, 175 i 181). Marusza (Maryanna) 1-o v. Janowa Krasińska, 2-o v. Krzysztofowa Gojska 1603 r. [Z tomu Uzupełnień, s. 232:] dodaj: Bohdan Lwowicz » w. 23, z żony Maryny, pozostawił córkę Marynę, żonę księcia Iwana Szujskiego (J. Wolff).
Dodaj: Julianna, wyszła za Jana Hornostaja.
Pierwszą żoną Jana była Marya Borsukowiczówna.
Stefan » w. 20, z Sieniucianki, miał synów: Jana i Piotra, oraz córki: Maruszę, 1-o v. Iwanowę Krasińską, 2-o v. Gojską, Nastazyę Teodorowę Wielhorską 1600 r. i Katarzynę Szaszkiewiczową.
Katarzyna » w. 14 od dołu, córka Michała, była za Przecławem Horbowskim, a nie za Szaszkiewiczem, którego żoną była także Katarzyna, ale córka Stefana.
Dodaj: Drugą córką Bohowityna Piotrowicza była Zofia, żona Piotra Siemaszki, starosty łuckiego 1552 r.; wdowa 1575 roku (Op. Łuc. 2049).
Podług J. Wolffa, Jan i Dyanna mieli być dziećmi nie Jana, a Wacława Bohowityna Szumbarskiego. Jan Bohowityn Szumbarski ożenił się 1595 r. z Zofią Kochanowską, córką Mikołaja z Czarnolasu.
Mikołaj Bohowityn Szumbarski, syn Michała i Hanny Borzobohatej, miał córki » wymienione w tekście „Herbarza".
Klimont (Klemens) był synem Wojny Bohuszewicza Bohowityna i pisał się Bohowitynem Kozieradzkim, a żoną jego była Katarzyna Dachnowiczówna, starościanka krzemieniecka.
Dodaj: Braćmi Klimonta Wojnicza byli: Fedor Bohowityn Kuteński, po którym córka Aleksandra, za Krzysztofem Wietwińskim, podstolim wołyńskim 1588 r. i Iwan Wojnicz Kozieradzki. Siostrą jego była Helena, żona Bohusza Micuty 1552 r. (J. Wolff.).
|
