Felicjan Plato Bałaban

Felicjan Plato Bałaban
pułkownik żandarmerii
Rodzina Bałaban h. Korczak Data i miejsce urodzin 20 X 1891, Husiatyn Data i miejsce śmierci 1 II 1975, Wrocław Ojciec Karol Bałaban Matka Sydonia Macielińska Żona Wanda Nowak
Odznaczenia

Bałaban przekazujący marsz. Rydzowi-Śmigłemu środki na Fundusz Obrony Narodowej, 1939

Felicjan Plato Bałaban herbu Korczak ps. „Felek”, „Orszuł” (Feliks Platon Bałaban; 20 X 1891-1 II 1975) – pułkownik żandarmerii Wojska Polskiego, prezes Zarządu Polskiego Związku Szermierczego, prezes Związek Stowarzyszeń Filatelistycznych, od 19 III 1935 r. mąż Wandy Nowak (20 IX 1881-12 XI 1953).

Biografia

Rodzina i młodość

Urodził się dnia 20 X 1891 w Husiatynie. Jego rodzicami byli Karol Bałaban (ur. 1850) i Sydonia z Macielińskich, dziadkami Leopold Bałaban (ur. 30 VIII 1823) i Karolina Marschal. W latach 1898–1901 uczęszczał do Szkoły Ludowej w Tłumaczu, a w latach 1901–1902 do Gimnazjum Wyższego w Stanisławowie. W latach 1902–1907 pobierał nauki w Gimnazjum Jezuitów w Bąkowicach. W 1910 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Brzeżanach. W latach 1910–1914 studiował na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Lwowskiego. Absolutorium uzyskał w 1917. Przed I wojną światową rozpoczął pracę w Powiatowej Kasie Oszczędności w Brzeżanach w charakterze bilansisty. Był członkiem Związku Walki Czynnej i "Strzelca". Występował wówczas pod pseudonimem "Felek".

Służba w Legionach Polskich i c. k. armii

Dnia 4 VIII 1914 r. rozpoczął służbę w Legionach Polskich. Do 25 III 1915 r. walczył w 2 kompanii I batalionu 1 pułku Legionów. Następnie przeniesiony został do Oddziału Żandarmerii Polowej I Brygady Legionów Jana Jur-Gorzechowskiego. Posługiwał się wtedy pseudonimem "Orszuł". Do 24 VII 1915 był szefem Ekspozytury Etapowej Żandarmerii w Kętach. W sierpniu i wrześniu tego roku, w Lublinie pod kierownictwem ppor. Adama Koca ps. 'Witold' prowadził nielegalną działalność agitacyjno-werbunkową do Legionów. Od 26 XI do 15 II 1916 r. dowodził posterunkiem żandarmerii w Kowlu. 24 III 1917 r. został przeniesiony do Żandarmerii II Brygady Legionów. Dnia 1 IV tego roku rozpoczął miesięczne szkolenie na Wyższym Kursie Szkoły Żandarmerii w Warszawie. Był to kurs dla starszych podoficerów przewidzianych do objęcia stanowisk oficerskich. Uzyskał pierwszą lokatę na 24 słuchaczy i jednego hospitanta. Dnia 1 VII 1917 r. został dowódcą posterunku żandarmerii przy 2 pułku ułanów w Mińsku Mazowieckim. Po kryzysie przysięgowym znalazł się w Żandarmerii Polowej Polskiego Korpusu Posiłkowego (niem. Feldgendarmerie des Polnischen Hilfskorps). Do korpusu wcielony został z innymi legionistami pochodzącymi z Galicji, którzy złożyli przysięgę na wierność cesarzowi Wilhelmowi II. W żandarmerii korpusu dowodził posterunkiem Nr 7 w Medyce przy 2 pułku ułanów. W październiku 1917 r. wraz z korpusem skierowany został na front do Bukowiny. W nocy z 15 na 16 II 1918 r. część II Brygady Legionów przeszła na stronę ententy (zobacz biogram Romana Góreckiego). Pozostali, którym nie udało się przebić przez linię frontu austriacko-rosyjskiego zostali internowani lub uwięzieni. Felicjan Platon Bałaban do 10 IV 1918 r. był internowany w obozie Talaborfalva na Węgrzech. Następnie został wcielony do cesarsko-królewskiej armii i skierowany na front włoski. Do 30 października dowodził plutonem w 27 batalionie strzelców.

Służba w Wojsku Polskim

Dnia 2 XI 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego w stopniu podchorążego i wziął udział w obronie Lwowa. Walczył na Odcinku I, a następnie Odcinku V (Szkoła Sienkiewicza). Po reorganizacji oddziałów wojskowych walczących o Lwów został oficerem prowiantowym II batalionu 1 pułku Strzelców Lwowskich. Do 1 II 1920 r. uczestniczył w walkach z Ukraińcami i bolszewikami.
Dnia 1 II 1920 r. został przeniesiony z korpusu piechoty do korpusu żandarmerii i wyznaczony na stanowisko szefa Sekcji I Organizacyjno-Mobilizacyjnej (później Wydziału Organizacyjnego) Dowództwa Żandarmerii Polowej przy Naczelnym Dowództwie WP. Dnia 1 marca został awansowany na podporucznika, a już 1 kwietnia zweryfikowany w stopniu rotmistrza. W Dowództwie Żandarmerii Polowej pełnił służbę do 24 V 1921 r. po czym został skierowany na Górny Śląsk z zadaniem zorganizowania i wyszkolenia żandarmerii powstańczej. Został kierownikiem wyszkolenia żandarmerii w Naczelnym Dowództwie III powstania śląskiego. 27 VII 1921 r. został dowódcą plutonu żandarmerii Wejherowo wchodzącego w skład 8 dywizjonu żandarmerii w Toruniu. W okresie od 1 XI 1921 r. do 1 X 1922 r. był oddelegowany do Grupy Operacyjnej generała Szeptyckiego, której zadaniem było zajęcie Górnego Śląska. W dowództwie grupy pełnił obowiązki szefa bezpieczeństwa. Po rozformowaniu grupy operacyjnej przeniesiony został do 6 dywizjonu żandarmerii we Lwowie, w którym kolejno zajmował stanowiska: komendanta oddziału szkolnego (do 30 IV 1923 r.), kierownika Kadry (do 31 XII 1925 r.) i zastępcy dowódcy dywizjonu (do 30 XI 1926 r.). Z dniem 1 XII 1926 r. został przeniesiony do Głównej Komendy Policji Państwowej na przeciąg sześciu miesięcy. Pełnił tam obowiązki naczelnika Wydziału IV – Centrala Służby Śledczej. Termin powrotu do wojska przesuwano mu co sześć miesięcy. Z dniem 13 XI 1928 r. został przeniesiony z 6 dywizjonu żandarmerii do kadry oficerów żandarmerii i równocześnie wyznaczony na stanowisko w Dowództwie Żandarmerii Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie.
Dnia 11 IV 1929 r. powierzono mu pełnienie obowiązków dowódcy żandarmerii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a po awansie na podpułkownika wyznaczono na to stanowisko. Równocześnie w latach 1936–1938 piastował funkcję prezesa Zarządu Polskiego Związku Szermierczego.
Dnia 1 IX 1939 r. mianowany został naczelnym szefem żandarmerii w Sztabie Naczelnego Wodza. W czasie kampanii wrześniowej ewakuował się do Rumunii gdzie został internowany w obozie Târgovişte. 8 II 1941 r. przetransportowany z Rumunii do Austrii, a następnie osadzony w Oflagu VI B w Dössel, w którym przebywał do końca II wojny światowej w Europie. Po wyzwoleniu przez Amerykanów powrócił do kraju. Zmarł 1 II 1975 r. we Wrocławiu. Pochowany na Cmentarzu Lipowym w Gliwicach (sektor C2, rząd II, grób 13).

Awanse

Prezes Polskiego Związku Szermierczego generał Bolesław Wieniawa-Długoszowski w przerwie mistrzostw wręcza odznakę członka honorowego związku byłemu prezesowi pułkownikowi Felicjanowi Plato Bałabanowi, 1938

• kapral - 1914
• wachmistrz - 1915
• starszy wachmistrz - 1916
• starszy wachmistrz podchorąży - 1917
• podchorąży - 1918
• podporucznik - 1 marca 1920
• porucznik - 30 VII 1920 r. zatwierdzony z dniem 1 IV 1920 r., warunkowo do ukończenia prac przez Komisję Weryfikacyjną
• rotmistrz - 1 IV 1920 r., 3 V 1922 r. zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 VI 1919 r. i 4. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii
• major - 1 lipca 1923
• podpułkownik - 18 II 1930 r. ze starszeństwem z dniem 1 I 1930 i 1. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii
• pułkownik - 1936

Ordery i odznaczenia

Grób pułkownika

• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Order Zasługi II klasy – Węgry (zezwolenie w 1933)

Źródła

Wikipedia. org
genealogia.okiem.pl
Wiarus, rok VII, nr. 24