Herb Korczak
| Korczak | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| ||||||||
|
Korczak (Ciffus, Ciphus, Karpie, Trzy Wręby, Wrębowie, Wręby) - polski herb szlachecki o pochodzeniu węgierskim. Towarzyszy mu dewiza: FRANGES NON FLECTES (pol. Zniszczysz lecz nie ugniesz) oraz zawołania "Korczak" lub "Psienniki". Trzy wręby w jego tarczy oznaczają węgierskie rzeki: Dunaj, Cisę (lub Drawę) i Sawę. Używany między innymi przez hrabiów Branickich, Chołoniewskich, Drohojowskich i Komorowskich. Aktem unii horodelskiej przeniesiony na Litwę. Korczakiem pieczętowało się i wciąż pieczętuje wiele sławnych osób, jak prymas Polski Adam Ignacy Komorowski, hetman wielki koronny Franciszek Ksawery Branicki, prezydent RP Bronisław Maria Komorowski, czy płk Jerzy Wołodyjowski - rzeczywisty pierwowzór sienkiewiczowskiego pana Michała.
Opis herbu
Opis współczesny zgodny z klasycznymi regułami blazonowania:
W polu czerwonym, trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, w klejnocie, pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu złotym.
W pierwotnej, XV wiecznej formie w klejnocie znajdowała się głowa szczenięcia srebrnego między naczyniami srebrnymi ze środkiem czerwonym i okrągłymi uchwytami srebrnymi
Opis wg. Jana Długosza:
| Corczakowije. Tres barras in campo rubeo defert;genus rutenicum. Hi prisco temporeciphum, et in eo canem sedentem deferebant; |
W tłumaczeniu:
| Korczak. Trzy belki w polu czerwonym wyobraża; ród ruski. Ci w dawnym czasie czarę i w niej psa siedzącego wyobrażali; |
Opis z "Monografii historyczno-genealogicznych niektórych rodzin polskich":
Nie wszyscy herbu Korczak jednakowo używają. Jedni są, którzy na tarczy kładą w czarze złotej wyżła połowę szarego, tak, że głową do góry wspięty, nogi obie podniesione przednie trzyma, w polu czerwonym, na hełmie nad koroną trzy wręby noszą. Inni zaś i pospoliciej trzy wręby na tarczy w polu czerwonym noszą: wszystkie powinny być też białe, wszystkie sobie nierówne, tak, że pierwszy wręb czyli rzeka od góry jest najdłuższa, druga pod nią mniejsza, trzecia jeszcze pod drugą mniejsza, na hełmie zaś nad koroną pies, jak się go wyżej opisało z czaszy wygląda w lewą tarczy obrócony (Okolski T.I p.424, 429, Paprocki o herbach p.533, Kojałowicz in M.S.) Luboć według tego autora wiele jest domów w Księstwie Litewskim, które innym kształtem tego herbu zażywają, a naprzód jedni wyżła z herbu zrzucili, a na to miejsce trzy pióra strusie położyli; tak się pieczętują Kotowicze, Sielicki, Jeleński, Łaniewski, Ulczycki, Świdłowie, b i w Wielkiej Polsce Daleszyńscy. Drudzy wręby do góry obrócili, tak, że od dołu jest większy, najmniejszy u góry, nad którymi podkowa barkiem do góry obrócona bez krzyżów tak, jakby opasała pierwszy wrąb od góry; na hełmie są trzy pióra strusie; jest to herb Hornowskich. Inni jakoto: Dermontowie Siwiccy pod wrębami, które z góry na dół coraz mniejsze idą, herb Abdank pokładają, na hełmie trzy pióra strusie. Inni między drugim a trzecim wrębem kładą księżyc barkiem do góry, rogami na dół obrócony, na hełmie trzy pióra strusie: to herb Newelskich. Jeszcze drudzy na ukos ich dają, że u dołu bokiem idzie największy od lewej strony, a najmniejszy wrąb jest na prawej stronie tarczy; na hełmie trzy strusie pióra. Korotyńscy pod wrębami trzema od góry na dół coraz mniejszymi, kładą księżyc, jakby opasywał wręby: na hełmie głowa harta. Konarzewscy na ukos wręby kładą a nad niemi gwiazdę; na hełmie trzy pióra strusie. (Niesiecki) |
Opis wg. Józefa Szymańskiego:
| (...) w polu czerwonym trzy wręby srebrne. Hełm z labrami z pokryciem srebrnym, a podbiciem zapewne czerwonym. Klejnot: między dwoma trzymaniami srebrnymi z czerwonym środkiem, głowa wyżła srebrna z językiem czerwonym. |
Herbarze
Korczak z herbarza z Bellenville 1364-1386
Korczak z herbarza z Geldrii 1370-1395
Korczak z Wielkiego Herbarza Złotego Runa 1430-1461
Korczak z Codex Bergshammar ok. 1435
Korczak z Arma baronum Regni Poloniae per Joannem Długosz descripta 1552-1585
Korczak z Arma Regni Poloniae 1562
Korczak z Arma Regni Poloniae 1572
Korczak ze Zwierzyńca Mikołaja Reya 1574
Klejnot Korczaka z herbarza Panosza 1575
Korczak z Gniazda cnoty 1578
Korczak z Gniazda cnoty 1578
Korczak z Herbarza rycerstwa polskiego 1584
Korczak z Herbarza rycerstwa polskiego 1584
Korczak z Recueil de blasons peints 1596
Korczak z Kroniki polskiej Marcina Bielskiego 1597
Korczak z Kroniki polskiej Marcina Bielskiego 1597
Korczak z Armorial universel, avec blasons peints XVII w.
Korczak z Armorial universel, avec blasons peints XVII w.
Korczak z Stemmata Nobilium Regni Poloniae XVII w.
Korczak Korytyńskich z herbarza 639/I z Zakładu Narodowego im. Ossolińskich XVII w.
Drzewo rodowe Korczaka z Diadochos id est svccessio 1602
Korczak z Summariusza kleynotow, abo herbow państwa y rycerstwa Korony Polskiey y W. X. Litew. z roznych authorow 1621
Korczak z Summariusza kleynotow, abo herbow państwa y rycerstwa Korony Polskiey y W. X. Litew. z roznych authorow 1621
Korczak Bałabanów z Leksykonu słowiańsko-ruskiego 1627
Korczak z Kleynotów abo herbów państwa y rycerstwa powiatow y miast głownych Korony Polskiey y W. X. L. 1630
Korczak z Kleynotów abo herbów państwa y rycerstwa powiatow y miast głownych Korony Polskiey y W. X. L. 1630
Korczak z Orbis Polonvs; Splendoribus caeli: Triumphis mundi: Pulchritudine animantium: Decore aquatilium... 1641
Korczak z Orbis Polonvs; Splendoribus caeli: Triumphis mundi: Pulchritudine animantium: Decore aquatilium... 1641
Korczak z Herbów Królestwa polskiego przez Jana Aleksandra Gorczyna pracą, nakładem y drukiem, ku sławie narodu polskiego wydanych 1653
Korczak z Herbów Królestwa polskiego przez Jana Aleksandra Gorczyna pracą, nakładem y drukiem, ku sławie narodu polskiego wydanych 1653
Korczak z rękopisu Nomenclator Familiarum et Stemmatum Magni Ducatus Lituania et Proninoiarum ad eum pertinentium 1658
Korczak z Pocztu herbów szlachty Korony Polskiey y Wielkiego Xięstwa Litewskiego 1696
Korczak z Pocztu herbów szlachty Korony Polskiey y Wielkiego Xięstwa Litewskiego 1696
Korczak z Korony polskiej przy złotey wolnosci starożytnemi rycerstwa polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego kleynotami ... ozdobionej 1738
Korczak z Herbarza wielu domów Korony Polskiey y W. X. Litewskiego 1757
Korczak z Pocztu herbów szlachty Korony Polskiey y W. Xięstwa Litewskieg. Gniazdo y perspektywa staroświeckiey cnoty... 1789
Korczak z Pocztu herbów szlachty Korony Polskiey y W. Xięstwa Litewskieg. Gniazdo y perspektywa staroświeckiey cnoty... 1789
Heraldyka czyli Opisanie familii, y krwi związku szlachty polskiey y W. X. Litt: z ich herbami 1796
Korczak Boratyńskich z Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи 1799
Korczak Ilińskich z Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи 1801
Korczak Wojszwiłłów z Herbarza Żagiella
Korczak z Herbarza polskiego Kaspra Niesieckiego powiększonego dodatkami z późniejszych autorów... 1840
Korczak hrabiów Komorowskich z Herbarza rodzin szlacheckich Królestwa Polskiego najwyżej zatwierdzonego 1853
Korczak z Heraldyki rosyjskiej Aleksandra Łakiera 1854
Korczak hrabiów Drohojowskich z Deutsche Grafenhäuser der Gegenwart 1854
Korczak hrabiów Komorowskich z Deutsche Grafenhäuser der Gegenwart 1854
Korczak hrabiów Branickich z Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи 1857
Korczak z przedruku Herbów rycerstwa polskiego 1858
Korczak z przedruku Herbów rycerstwa polskiego 1858
Korczak z herbarza polski i imionospisu zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów 1859
Korczak z Notices sur les familles illustres et titrées de la Pologne 1862
Korczak Newelskich z Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи 1867
Korczak z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 1 Orły, Pogonie... 1875-1890
Korczak z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 1 Orły, Pogonie... 1875-1890
Korczak z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 2 Starodawne herby w Polsce 1875-1890
Korczak z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 2 Starodawne herby w Polsce 1875-1890
Korczak z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 2 Starodawne herby w Polsce 1875-1890
Korczak Chołoniewskich z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 6 Hrabiowie, baronowie... 1875-1890
Korczak Branickich z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 7 Hrabiowie, baronowie... 1875-1890
Korczak z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 9 Familie litewskie 1875-1890
Doliwa i Korczak Mleczków z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 10 Familie litewskie 1875-1890
Korczak Czuryłów z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 11 Rody wygasłe 1875-1890
Korczak Jarmolińskich z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 11 Rody wygasłe 1875-1890
Korczak Konarzewskich z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 11 Rody wygasłe 1875-1890
Korczak Bedlewiczy z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 13 Herby szląskie... 1875-1890
Korczak Bedlewiczy z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 13 Herby szląskie... 1875-1890
Korczak Jaroszyńskich z Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego. T. 14 Herby różne... 1875-1890
Korczak Franciszka Ksawerego Branickiego z herbarza Hetmani wielcy koronni i litewscy 1875-1890
Korczak z Monografii historyczno-genealogicznych niektórych rodzin polskich 1876
Korczak z Monografii historyczno-genealogicznych niektórych rodzin polskich 1876
Korczak Wołk-Łaniewskich z Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи 1882
Korczak hrabiów Komorowskich z Baltisches Wappenbuch 1882
Korczak z Przęsła ze zwierzyńca Mikołaja Reja 1884
Korczak hrabiów Komorowskich z Wappenalbum der gräflichen Familien Deutschlands und Oesterreich-Ungarns etc. 1887
Korczak ze Studyów heraldycznych 1890
Korczak z Studyów, rozpraw i materyałów z dziedziny historyi polskiej i prawa polskiego. T. 2 1897
Korczak Wereszczyńskich z Der Adel der Russ. Ostseeprovinzen 1898
Korczak Branickich z Księgi herbowej rodów polskich. Z. 2 cz. 1 1898
Korczak z Księgi herbowej rodów polskich. Z. 7 cz. 1 1899
Korczak z Herbarza polski wiadomości historyczno-genealogicznych o rodach szlacheckich 1899
Korczak z Armoiries des familles contenues dans l'Armorial général de J.B. Rieststap 1903
Korczak z Armoiries des familles contenues dans l'Armorial général de J.B. Rieststap 1903
Korczak Ilińskich z Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи 1904
Korczak z Die Polnischen Stammwappen ihre Geschichte und ihre Sagen 1904
Korczak z Ks. Wojciecha Wiiuka Kojałowicza herbarza szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego zwanego Nomenclator 1905
Odmiany Korczaka z Der Adel von Galizien, Lodomerien und der Bukowina 1905
Korczak z Herbów szlachty polskiej Zbigniewa Leszczyca 1908
Korczak z Часть 3 Гербовника дворянских родов Царства Польского 1910
Korczak Jarmolińskich z Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи 1914
Korczak Tomanowskich z Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи 1914
Korczak rodziny Kosacz z Малороссийский гербовник 1914
Korczak z Herbów rycerstwa 1920
Korczak z Wykazu herbów i rodzin szlacheckich ziemi czerwieńskiej 1939
Korczak Krzeczowskich z Armorial Heritage of Canada 1984
Korczak Korey-Krzeczowskich z Heraldic/Genealogical Almanac 1988
Korczak z Herbów rycerstwa polskiego 1988
Korczak z Herbarza średniowiecznego rycerstwa polskiego
J. Szymańskiego 1993
Korczak z Herbarza nadania godności szlacheckich i arystokratycznych w Polsce 1992-1995 1996
Korczak Branickich z Pocztu polskich rodów arystokratycznych 1997
Korczak Herbarza rodowego A. Znamierowskiego 2004
Korczak Boratyńskich z Гербовед 2005
Korczak z Herbarza polski od średniowiecza do XX wieku T. Gajla 2007
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Historia i legendy
Oddzielny artykuł: Barwy Korczaka
Najwcześniejsze wzmianki
Zgodnie z tradycją pierwsi Korczakowie nosili w herbie jedynie kielich. Było tak do czasów Zoarda, o którym niżej, on wziął sobie za znak rzeki, nad którymi raził swych wrogów i psi łeb upamiętniający głowę ściętego przezeń tyrana, ubogacając tak dziedzictwo swoich przodków. Od tego rycerza mieli pochodzić polscy Korczakowie, włoscy Caraffowie i Donatowie (Donà dalle Rose), czescy Slavatowie i Karwathowie.
Paprocki przekazuje, że pierwszymi pieczętującymi się Korczakiem byli książęta "sławiańscy". Chodzi tu zapewne o książąt Sławonii - wielu z nich, jako dzieci węgierskich królów, nosiło w herbie biało-czerwone pasy rodu Arpadów.
Kasper Niesiecki opisując najstarszych polskich protoplastów rodu Korczaków, powtarzając za Paprockim, ukazuje niejakiego Krystyna z Goraja wymienionego pod 1142, za panowania Władysława Wygnańca. Dalej przedstawia jego syna, również Krystyna, pana na Kraśniku i dzielnego rycerza pod datą 1240. Nieznany autor "Wiersza do Wielmożnego Imć Pana Józefa Wereszczyńskiego..." pisze natomiast: "Kwitnął Dom Wereszczyńskich [h. Korczak] w Ziemi Chełmskiey za czasów Kazimierza Sprawiedliwego, który w Polszcze panować zaczął Roku 1179". Brak jakichkolwiek przedstawień herbu z tak odległych czasów.
Najstarszy znany wizerunek Korczaka pochodzi z herbarza z Bellenville powstającego w latach 1364-1386. Hełm z klejnotem (sam kielich/korzec) można też zobaczyć na pieczęci Dymitra z Goraja z 1390 r., jednak całą tarczę herbową rodziny Gorajskich widzimy dopiero u jego córki i żony Dobiesława Oleśnickiego h. Dębno Katarzyny z Bożegodaru na płycie z 1430 r. Wczesny Korczak widnieje też na płytach grobowych biskupa poznańskiego Uriela Górki (zm. 1498) i wojewody poznańskiego Andrzeja Szamotulskiego (zm. 1511) - wnuków Elżbiety Gorajskiej. Pojawia się on również w wspomnianych już herbarzach z Geldrii, Złotego Runa i Bergshammar, oraz na pieczęci Mikołaja z Lipska z 1413 r.
Aktem unii horodelskiej Korczak został przeniesiony na Litwę. Adoptowany wówczas został bojar imieniem Czupa. W następnych latach liczba herbownych w księstwie znacznie wzrosła. W "gnieździe cnoty" jest już mowa o rodach Woynów, Kmitów, kniaziów Boratyńskich, Turów, Jeśmianów, Horajnów, Miszków, Bochowitynów oraz pochodzących od Czupy: Sułtanów, Ilniczów i Mieleszków.
Herb spotykany jest głównie u rodzin szlacheckich zamieszkujących województwo krakowskie, lubelskie i Ruś Czerwoną.
Korczak znalazł się również w gronie 71 najstarszych herbów polskich opisanych przez Długosza w Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae z lat 1464–1480.
Tekst z Klejnotów Długosza: "Corczakowye tres barras in campo rubeo defert Genus Ruthenicum; hic prisco tempore cifum et in eo canem sedentem deferebat Id Loduigus, Polonie et Ungarie rex, abhominatus immutat et Demetrio de Boźydar, regni Polonie vicethezaurario, arma regni Ungarie tradidit deferenda. In galea tamen defertur cifus et canis."
Ewolucja wizerunku
Wygląd Korczaka ulegał przez wieki zmianom. Dwa najstarsze, jeszcze XIV-wieczne, przedstawienia (herbarze z Geldrii i Bellenville, także późniejszy Bergshammar) są ze sobą tożsame - w tarczy czerwonej, trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, w klejnocie, głowa wyżła srebrnego między dwoma naczyniami srebrnymi z takimiż uchwytami, wewnątrz czerwonymi.
Wręby, mające już wówczas współczesny kształt, podlegały w kolejnych stuleciach licznym odmianom, bywały przedstawiane jako pasy (Elżbieta Gorajska, Józef Wereszczyński, "Zrdcadlo slawneho Margrabstwij Morawskeho...", etc.), belki ("Arma baronum Regni Poloniae..."), przybierały też kształt mandorli (Bogusz Bohowitynowicz), bywały rysowane linią falistą (Boratyńscy, Tomanowscy).
Klejnot - psia głowa między dwoma kielichami, także nie pozostawał niezmienny. Na pieczęci Dymitra z Goraja z 1390 r., widać jedynie naczynia, zaś w "Clenodiach" Długosz wspomina "czarę i w niej psa siedzącego", na XVI-wiecznych pieczęciach widnieją na przemian zarówno wizerunki psich głów w naczyniu, jak i "wyskakujących" w kielicha zwierząt z widocznymi przednimi łapami. U Paprockiego konsekwentnie pół psa w naczyniu. Ten wizerunek utrwala się w kolejnych stuleciach zachowując aktualność po dziś dzień.
Znane są, pochodzące z XV i pocz. XVI w., przykłady umieszczania zarówno godła, jak i klejnotu (całego lub samego naczynia) w tarczy rodziny Gorajskich.
Jednym z najbardziej tajemniczych opisów tyczących się wczesnych form herbu jest cytowany niżej fragment "Clenodiów":
| Id Ludovicus, Polonie et Hungarie rex, abominatus immutatuit, et Demetrio de Bozidar, Regni Polonie Vicethesaurario, arma regni Hungarie deferenda tradidit; in galea tamen defertur ciphus et canis. |
Tłumaczony tradycyjnie:
| To Ludwik, król Polski i Węgier, wstrętnie zamienił, i Dymitrowi z Bożydar, znak królestwa Węgier znosząc [z góry na dół] zamienił; na hełm jednak została wyniesiona czara i pies. |
Historia królewskiej odmiany herbu Dymitra, została później dodatkowo sfabularyzowana przez B. Paprockiego, w jego wersji król Ludwik Andegaweński zniesmaczony zasłyszaną bajką o wyborze psa na króla Hunów (jedna z jej wersji niżej), postanowił obrócić herb podskarbiego w taki sposób, by dawny klejnot znalazł się na tarczy, zaś godło w klejnocie.
Za przekazem Długosza wszystkie herbarze Polski królewskiej od "Gniazda cnoty" wydanego w 1578 poczynając, przedstawiają Korczaka dwojako: herb starszy - w polu czerwonym pół wyżła srebrnego w naczyniu złotym, w klejnocie trzy wręby srebrne w słup, zwężające się ku dołowi (niekiedy dodawano do nich pióra pawie), herb nowszy - w polu wręby, pies z czarą w klejnocie.
"Starsza" wersja herbu nie odnosi się jednak jedynie do Korczaka epoki piastowskiej; w późniejszych latach ciąż pieczętowały się nim rodziny Ostrowskich, Ostrogów, Procenków i Sozańskich (pieczęć Stanisława Sozańskiego; 1623–1624). W XIX wieku Teodor Chrząński w swych tablicach odmian herbowych opisuje "Korczaka przedludwikowskiego" jako odmianę "b". Dziś herb z wyżłem w naczyniu na tarczy i wrębami w klejnocie zwany jest za T. Gajlem Korczakiem IV lub V.
W XIX w. pojawiły się odmienne interpretacje tekstu "Clenodiów", tak pisze S. Kossakowski w "Monografiach historyczno-genealogicznych..." wydanych w 1876 r., powołując się na J. Muczkowskiego: "«Korczakowie trzy belki (barras) w polu czerwonem noszą; ród ruski. Ci dawnemi czasy, czary a w niej psa siedzącego używali (za godło); mężowie dzielni, lecz do bezbożności i gwałtów skorzy; czego nie cierpiąc Ludwik król polski i węgierski, Dymitrowi z Bożego Daru Podskarbiemu królestwa polskiego, herb królestwa węgierskiego do noszenia nadał; na hełmie zaś noszą czarę, a w niej psa.»
Tymczasem w przywileju z r. 1377, o którym poniżej, król nazywa Dymitra Podskarbiego swego i brata jego Iwona dziedzicami na Kleczczach (hæredes de Cleczcze), a o Bożym-Darze wzmianki nie masz; więc z Bożego-Daru nie pisali, chybaby przed rokiem 1377 i wtedy może zmiana herbu nastąpiła, na co nie mamy żadnego dowodu. W każdym razie musimy polegać na świadectwie Długosza, że herb ten prawie na sto lat przed nim uległ zmianie i jak wiele innych został rodzajem zbrojby, z której trudno dojść, jaki był herb pierwotny; gdyby jednak sądzić z nazwiska o postaci, wtedy pierwotnie herbowni nie nosili na tarczy nic więcej, nad wyobrażenie korca czy też czary.
Nadto nazwisko Korczak pokazuje już, że to herb pochodny, i że pierwotny nazywał się «Korzec.» Zważając zaś nadzwyczajną a cechującą polskie godła prostotę, tembardziej jesteśmy zdania, że herb pierwotny sam tylko korzec przedstawiał. I takiego to zapewne herbu używał ów Prokop Korczak Rusin Biskup krakowski, o którym Niesiecki mówi, że był krewniakiem Gryffiny żony Leszka Czarnego, pieczętarzem Bolesłąwa V, a potem z łaski Wacława i Przemysława «przyczynił sukcessorom swoim prowentów z żup solnych,» czy w tem ostrożnem przymówieniu nie możnaby znaleźć oddźwięku jakiejś szlacheckiej legendy, która tradycyjnie przechowała urośnięcie Korczaków «ze soli.» Wszakże nie jeden ród z niej urósł. Bardzo też być może, że jakić Węgier urosłszy na żupach solnych, ożenił się z Korczakówną, oba herby połączył, i jak mówi Lelewel: Trzy Rzeki, Korczaka z tarczy na szczyt hełmu spędziły."
Dalej poszedł XIX-wieczny historyk i heraldyk Franciszek Ksawery Piekosiński. Jego zdaniem pierwotnie w herbie wrębów nie było, a zostały one nadane jako udostojnienie nie tylko Dymitrowi z Goraja, ale wszystkim służącym pod chorągwiami Korczaka, przez wspomnianego monarchę jako srebrne pasy znane z herbu Węgier. Powołując się na herb z płyty nagrobnej Uriela Górki uznaje on, że Ludwik wcale nie przeniósł jednak psa do klejnotu, a zrobili to dopiero potomni Dymitra, a pasy sięgające krawędzi tarczy zostały zamienione na zwężające się w dół wręby jeszcze później. Zaproponował też wygląd przedheraldycznych stanic rodu Korczaków, bazując na częstotliwości występowania wrębów w innych herbach szlacheckich.
Niestety patrząc na dwa wspomniane przy początku wizerunki z zachodnich herbarzy, których Piekosiński najprawdopodobniej nie znał, nie można dać wiary przypuszczeniom heraldyka zarówno co do herbu, jak i wyglądu stanic, które są zwyczajnie powtórzeniem rysunku herbów Rozmiar i Waga pozbawionymi symboli chrześcijańskich.
Jak było naprawdę?
Dziś możemy już stwierdzić z dużym prawdopodobieństwem: godłem Korczaków epoki piastowskiej było srebrne naczynie - korzec, znane już z pieczęci Dymitra i XIV-wiecznych herbarzy. Wskazują na to pieczęcie braci - Jerzego (Jurszy) i Jana (Iwana) z Chodorostawu, przodków rodu Chodorowskich, pochodzące z 1464 r. Pewnym jest też, że wizerunek z herbarza Bellenville powstał najwcześniej za czasów króla Ludwika. Korczakiem tam wymienionym był najpewniej Iwan z Klecia, brat Dymitra z Goraja (przy tarczy napis Her Ywiin van Goray - tak samo w herbarzach z Geldrii i Bergshammar). Armorial powstawał w latach 1364-1386, zaś rządy Ludwika Węgierskiego trwały od 1370 do 1382. Goraj, wraz z Kraśnikiem, został darowany braciom przez monarchę w 1377 r. Mimo że obaj rycerze pisali się "z Łady i Goraja" już kilka lat wcześniej użycie nazwy "Goray" w herbarzu rozstrzyga - wizerunek powstał już za Andegaweńczyka. Zabytek dowodzi również, że odmiana nie dotyczyła jedynie podskarbiego, lecz również jego rodziny.
Na tej podstawie możemy opisać herby XIV-wiecznych przedstawicieli rodziny Gorajskich:
1. Piotr z Klecia - ojciec Dymitra i Iwana: w polu czerwonym korzec srebrny z takim uchwytem, ku dołowi skierowanym, o środku czerwonym.
2. Dymitr z Goraja - w polu czerwonym, trzy wręby srebrne w słup, zwężające się ku dołowi, w klejnocie, dwa korce srebrne z takimi uchwytami, o środkach czerwonych, labry srebrne.
3. Iwan z Klecia - w polu czerwonym, trzy wręby srebrne w słup, zwężające się ku dołowi, w klejnocie, głowa wyżła srebrnego między dwoma korcami srebrnymi, o środkach czerwonych, labry srebrne.
Otwarta wciąż pozostaje kwestia ówczesnego klejnotu herbowego, z przyczyn czysto technicznych nie mogły nim być "unoszące się" nad hełmem wręby (F. Kamocki, "Dziwolągi heraldyczne"), co jednak nie przeszkadza umieszczeniu w nim rzek - za przykład może posłużyć rycina z "Diadochos id est svccessio..." (1602 r.), bądź herb Węgier (VNGERN) z lepiej odpowiadającego epoce Zürcher Wappenrolle (ok. 1340). W tym miejscu możemy jednak snuć już tylko domysły.
Pieczęć Jurszy z Chodorostawu z 1464 r.
Pieczęć Iwana z Chodorostawu z 1464 r.
"Starszy" Korczak ("Diadochos id est svccessio...", 1602)
Herb Węgier (Zürcher Wappenrolle, ok. 1340)
Podsumowując, srebrny korzec - dawne godło Korczaka, zostało w latach 70-tych XIV w. przeniesione z tarczy do klejnotu ustępując miejsca wrębom. Data ta jest właściwa dla Gorajskich i rodzin bezpośrednio się od nich wywodzących, jak Lipscy i Czuryłowie. W przypadku innych rodzin ta zmiana mogła nastąpić później (Chodorowscy, Sozańscy), bądź wcale (Procenko). Rodziny pozostające przy dawnym godle w XVI-XVII w. zaczęły umieszczać srebrnego psa wewnątrz naczynia, które przybrało barwę złotą. W ten sam sposób zmieniało się naczynie u rodzin, które przeniosły je do klejnotu. Pies, a właściwie głowa, po raz pierwszy ujawniająca się w klejnocie Iwana z Klecia (pierwsze znane przedstawienie) przenosi się z między korców do wnętrza naczynia w wieku XVI. Wtedy też "korczakowy" wyżeł zaczyna coraz bardziej się "wychylać", tak by już pod koniec stulecia w klejnocie na stałe zagościł tułów i przednie łapy zwierzęcia.
Inaczej rzecz się ma z wrębami na tarczy. Tu przedstawienia XIV-XV-wieczne pokrywają się ze współczesnymi, jednak np. XVI-wieczne już nie. Wynika to z dość luźnego traktowania herbu przez artystów. W Arma baronum Regni Poloniae (1552-1585) wszystkie wręby są tej samej długości, dalej w Arma Regni Poloniae (1562) przyjmują formę pasów dochodzących aż do granic tarczy (tak samo jak na XV-wiecznej płycie grobowej Uriela Górki, XVII-wiecznym Armorial universel i Ogrodzie królewskim autorstwa B. Paprockego). Na niektórych przedstawieniach herbów Branickich, Boratyńskich i Gorajskich można zaobserwować również upodabnianie wrębów do rzek poprzez rysunek falistą linią.
Te drobne zmiany i ozdobniki wprowadzane na zasadzie artystycznej interpretacji niejednokrotnie były dziedziczone i doprowadzały do powstawania odmian herbowych takich jak herb Korbutowski, czy Gogol.
Współczesny wizerunek Korczaka wg. Tadeusza Gajla jest w zasadzie tożsamy z wizerunkami Juliusza Ostrowskiego, Wojciecha Kojałowicza Wijuka, a nawet Bartłomieja Paprockiego co świadczy o fakcie, że w drugiej połowie XVI wieku herb Korczak był już w pełni ukształtowany i jego podstawowa forma nie ulegała dalszym zmianom.
Legendy herbowe
I.Pierwsza z legend opowiada o przeniesieniu psa w czaszy do klejnotu, a wrębów na tarczę przez Ludwika Węgierskiego, opisana wyżej.
II.Drugą przedstawia Paprocki w "Herbach Rycerstwa Polskiego":
Trzy rzeki są w królestwie węgierskim sławne, Dunaj, Sawa, Cisa, drudzy miasto Cisy kładą Drawę; nad temi rzekami przodkowie herbu Czasza, wiele a mężnie z nieprzyjacioły królestwa onego czynili, i szeroko około nich państwa rzeczypospolitej rozszerzali, bo to była familia barzo można, i prawie przedniejsza. Wspomina przodka tej familii historyk węgierski Anonimos imieniem Zoarda, który na ten czas gdy Atylla cum Detrycho de Verona zjechał się był ad Zewen, na rozkazanie Atylle wyjeżdżał przeciwko Detrychowi, i wdzięcznie go przyjmował, miał przed pocztem chorągiew królewską, na której była similitudo austuris cum corona. Tenże Zoard od tegoż Atylle jeździł z wojskiem do Apulli i Kalabryi, które popustoszył aż do miast Regiona i Katona, które był zbudował on uczony Kato, etc. Z tegoż Zoarda potomstwa miewało królestwo węgierskie wiele mężów biegłych w sprawach rycerskich, którzy się potem rozjechali po różnych królestwach, pełno ich we włoskiej ziemi w Wenecyi, w królestwie neapolitańskim etc. A ci byli tak przyszli do tej psiej głowy w czaszy: Po zejściu książęcia węgierskiego jeszcze za pogan, przyszło drugiego obierać wyżej; pomienionego Zoarda przodek był u wszystkich ludzi w onej ziemi wziętym barzo, tak dla znacznych spraw rycerskich, jako i dla możności i dostatku wielkiego i dawności w królestwie panońskim. A tak zgodnie od wszystkich był na państwo obran. Ale on będąc mężem roztropnym, bacząc w ludziech onych nieustawiczność, wymówił się im z tego, a iżby był tem wolniejszym, ukazał im familii Kaninów pana także możnego, opowiadając go przed swoją familią dawniejszym; na to gdy przyzwolili, przyszła była ztąd ta fabuła, że Węgrowie psa za pana obrali. A gdy Kaninus obran od Zoarda, za przyzwoleniem wszystkich, począł Węgrom okrutnie panować, poczęli Korczaka winować, powiedając, żeś ty jest przyczyną niewoli naszej. On chcąc ich do pierwszej wolności przywrócić, przeciwił się książęciu onemu zaraz, potem go z państwa zrzuciwszy dostał i zabił, a głowę jego wszystkim ukazować kazał. Oni za to dobrodziejstwo powtóre go chcieli mieć za pana, z czego się także wymówił. A gdy inszego im pana ukazał, za posługę swą u niego i u wszystkiej rzeczypospolitej wymógł sobie na wieczną pamięć trzy rzeki, nad któremi nieprzyjacioły królestwa onego porażał, z iż pana zabuł okrutnego, nie człowieczą, ale psią głowę od nazwiska jego przydali mu w on Korczak, który z dawna za znak rycerski nosił. |
Dalej autor przedstawia jeszcze w skrócie spokrewnione rodziny spoza Rzeczpospolitej:
Czytałeś na początku ksiąg wtórych, że zawsze podobne zasługom swoim sobie znaki rycerskie brali albo jednali, i tu niemasz nic zdrożnego, owszeki do prawdy barzo podobne, gdyż wiesz że psa za herb używali dawniej ludzie możni, o czem czytaj Diodorum Siculum. Mam tę sprawę od pewnych ludzi, którzy świadomi wiela narodów i w różnych krainach familij przedniejszych, że herbu tego w Wenecyi są trzy familie, które zową Donatorum, acz mają różność między sobę, jedna nosi nad rzekami różą, druga dwie, trzecia trzy, a na głowie Korczak złoty, a psia głowa w nim, albo pies siedzący. |
Nieco zmienioną wersję legendy znanej od Paprockiego przedstawia Kasper Niesiecki:
Wspomina przodka z tej familii historyk węgierski imieniem Zoarda, który natenczas, gdy Attyla z Detrychem z Werony zjechał się był pod Zewen, na rozkazanie Attyli wyjeżdżał przeciwko Detrychowi i wdzięcznie go przyjmował, mając przed pocztem chorągiew królewską. Potem od tegoż Attyli wysłany do Appulii i Kalabryi, wszystek ten kraj spustoszył aż do miast Regiona i Katona, które był zbudował on uczony Kato. Tego Zoarda przodek, jeszcze za pogaństwa, gdy przyszło po śmierci książęcia węgierskiego nowego pana obierać, że był w wielkiej u wszystkich wziętości tak dla dostatków i urodzenia znacznego, jako też dla spraw rycerskich, zapraszany był na tron węgierski. Wzbraniał się tego mąż roztropny, a chcąc się prędzej zbyć nacierających na siebie, innego im z familii Kaninów nastręczył na pana, na co gdy przyzwolili, stąd urosła fabuła, że Węgrowie psa sobie za pana obrali. Gdy się zaś Kaninos na państwie okrutnym dla poddanych uczynił, on go z państwa zrucił i z życia wyzuł. Po wtóre tedy za pana swego mieć go chcieli, ale i tu się wyłamał, na pamiątkę jednak, że Kanina tyrana zabił, psią głowę w czaszy na podobieństwo Kaninowej, jako ją ludziom prezentował, w herbie nadano; przydawszy trzy rzeki, nad którymi nieprzyjacioły królestwa tego nieraz porażał. |
III. Legenda z książki "Herby, legendy, dawne mity" autorstwa M. Derwicha i M. Cetwińskiego:
(...) Węgrzy po śmierci Attyli nie mogli zdecydować się co do osoby nowego króla. Postanowiono zatem, że władcą obiorą tego, kto pierwszy wejdzie do pewnej izby. Zrządzeniem losu pierwszą żywą istotą był pies, i jego, chcąc niechcąc, obwołano królem. Podczas uczty wyprawionej z okazji intronizacji krajczy podawał psu mięso oddzielone od kości. Kości zaś wrzucał do osobnego naczynia. Władca, który z chwilą wyboru nie pozbył się przecież swej psiej natury, skoczył do napełnionej kośćmi wanienki i wówczas krajczy, ze słowami jeśli chcesz być panem przestań psich obyczajów, ściął mu łeb. Choć można przypuszczać, że wielu Węgrów było z takiego obrotu sprawy zadowolonych, to jednak krajczy musiał ratować się pospieszną ucieczką przez trzy rzeki, tj. belki widniejące w herbie. |
Baronowie
Tytuł barona był używany w Polsce, jednak nie na prawie feudalnym, ale jedynie jako określenie rady królewskiej i szlachty trzymającej ziemię na prawie rycerskim bezpośrednio od monarchy. Baronami zwano wojewodów, kasztelanów, podkomorzych, sędziów i chorążych, a Jan Długosz używa tego tytułu również w stosunku do przedstawicieli najstarszych rodów rycerskich i tzw. szlachty odwiecznej. Do tej grupy należą również wszyscy przedstawiciele rodu Korczaków, których herb jest opisywany w "Clenodiach" i w herbarzu "Arma baronum...", którego pełna nazwa w tłumaczeniu oznacza po prostu "Herby baronów Królestwa Polskiego, opisane przez Jana Długosza".
W XVII w. zostały wydane trzy konstytucje zabraniające używania tytułów arystokratycznych przez szlachtę polską (1638, 1641 i 1673). Wyjątek stanowiły litewskie tytuły kniaziowskie, których trwałość została zagwarantowana na mocy unii Lubelskiej.
Funkcjonujące w Rzeczpospolitej obostrzenia wynikały z idei równości stanu szlacheckiego, która zabraniała również np. nadawania orderów. Prawo nie zakazywało jednak nadawania tytułów cudzoziemcom i przyjmowania tytułów ościennych przez krajowców. Ustalenia z wspomnianych wcześniej konstytucji zostały uchylone dopiero na Sejmie w 1775 r.
W okresie zaborów wiele osób zakupiło, lub otrzymało godności hrabiowskie i baronowskie, jednak znamy również przypadki legalizacji dawnych tytułów barona jak w przypadku Wielowieyskich h. Półkozic odmienny, czy Czechowiczów h. Ostoya.
W poezji
Źródło: Wacław Potocki, "Poczet Herbów" |
||
Herb, którym się dotychczas starzy piszą Laszy Padnie mi na myśl ów brak, kiedy z woli Boży Nad rzekami Gedeon wojska swe położy I tam godnym do boju każdego poczyta, Który jak pies językiem garścią wodę chwyta, Który zaś moczy gębę, z osłem albo z koniem, Jakoby rzekę wypić chciał nie było po niem, Został w Polszcze, Bożego zabytek rycerstwa, Pies w kuszu nad rzekami trzema, gdzie młódź czerstwa Nie gębą, ale ręką Marsowego sierpa Nie spuszczając, odważnie krew pogańska czerpa, Nie gębą dyskutując, ale szabla sieką, Stad ich rzeki do morza wiecznej sławy cieką. |
Acz nam o tym dowodzie nic nie napisano Wszakoż ci tu Czakowie Wielcy ludzie byli Y znacznie aż po ten wiek oyczyźnie służyli. Wielki odpór Poganie przez nie w Rusi brali Bacząc niechęć dziś widzę synowie ustali: Widząc Marsowe dary iż nie popłacaią Bachusowi Wenerze tylko się kłaniaią. |
Y iako ie na wieczne czasy wypłókała Opuścili państwa swe od przodków nabyte Maiąc serca prawdziwe stałością nakryte Przykli za Pany swymi na równym przestaią A wżdy patrz iako hoyną dziś nagrodę mają Bo że ta zacna Pani ma na pieczy pilny Biorą od niej iak widzisz iurgelc dostć śilny. |
Etymologia
Nazwa Korczak wywodzi się od staropolskiego korczak, korczag, co oznacza kubek, bądź kielich z drewna i najpewniej pochodzi od znajdującej się w herbie czary. Wedle "Słownika etymologicznego języka polskiego" autorstwa Aleksandra Brücknera słowo "korczag" zostało przyjęte przez Słowian już pod koniec ery prasłowiańskiej.
Łacińskie nazwy herbu ciffus i ciphus, bądź też scyphus również oznaczają kielich. Słowo scyphus zostało zapożyczone przez Rzymian od Greków, w których języku oznaczało naczynie do picia o dwóch uchach i pochodzi od dawniejszego określenia "skyphos".
Dewiza
Dewiza herbu Korczak - "Franges, non flectes" (zniszczysz, lecz nie ugniesz) pochodzi wg K. Niesieckiego od Dymitra z Goraja. Ten to, gdy na początku roku 1386 Jadwiga Andegaweńska podjęła próbę ucieczki z Wawelu, w celu złączenia się ze swym ukochanym Wilhelmem Habsburgiem, zastąpił jej drogę i przemówił:
- Szczęście Polski w połączeniu Litwy od ciebie Królowo zależy: nie mogę więc dopuścić, ażebyś dla Wilhelma Rakuskiego poświęciła zjednoczenie dwóch potężnych narodów!
Jadwiga rozgniewana i dzierżąca w dłoniach topór, którym zamierzała otworzyć dzielącą ją od wybranka bramę, odpowiedziała ze złością:
- Czy wiesz, że cię zniszczyć mogę.
- Franges, non flectes! - odpowiedział Dymitr, co powstrzymało królową, która wróciła do swych komnat.
Senatorowie złożyli wówczas mu podziękowania, a gdy Jagiełło przybył do Krakowa, Gorajski stojąc na czele senatu, powitał go słowami:
- Będziesz Panować nad potężnym i wielkim narodem, szanuj więc jego swobody i prawa, szanuj i kochaj Królową Jadwigę, a wielbić cię będzie potomność.
Król wdzięczny, za pomoc Dymitra w sprawie małżeństwa, potwierdził jego słowa jako "godło do herbu Korczak".
Falerystyka
Order Panien Kanoniczek
Dystynktorium Kapituły Krakowskiej
Order Panien Kanoniczek Kapituły Marywilskiej, dawniej zwany też Orderem Kanoniczek Warszawskich - odznaka kościelna nadawana przez Zakon Kanoniczek Świeckich w Warszawie utworzony w 1744 r. przez Antoninę z Zahorowskich Zamoyską (primo voto Wołłowicz), żonę piątego ordynata zamojskiego Tomasza Józefa. Antonina (Józefa Antonina; Anna Antonina) była córką starosty włodzimierskiego i kasztelana wołyńskiego Stefana h. Korczak. Order powstały z jej fundacji był nadawany w XVII i XIX w. Składał się z pąsowej wstęgi przewieszanej przez ramię i krzyża złotego, między którego ramionami znajdowały się przedstawienia orłów polskich i litewskich pogoni. Na awersie, w środku niebieskiej emalii, umieszczony był wizerunek Marii Panny na półksiężycu, zaś na rewersie znalazł się herb rodowy Zahorowskich. Odznaczona tym orderem zastała między innymi Urszula z Morsztynów Dembińska h. Leliwa, żona Franciszka Dembińskiego h. Nieczuja, znana filantropka i zwolenniczka konstytucji trzeciego maja.
Dystynktorium Kapituły Krakowskiej - order kanonicki ufundowany przez rodzinę Branickich w roku 1879, z okazji osiemsetlecia śmierci św. Stanisława - biskupa i męczennika. Między ramionami złotego krzyża o wymiarach 62x57 mm znajdowały się takież promienie. Na awersie umieszczono ponadto biały podwójny krzyż (symbolizujący władzę biskupią), oraz złączoną z nim literę "S" (od imienia męczennika), otoczone czerwoną emalią. Rewers ozdobiony został wizerunkiem Korczaka. Powstało około czterdziestu takich krzyży.
Numizmatyka
Podskarbiówka, Demel 47 - awers
Podskarbiówka, Demel 47 - rewers
Podskarbiówka, Demel 48 - awers
Podskarbiówka, Demel 48 - rewers
Podskarbiówka, Demel 49 - awers
Podskarbiówka, Demel 49 - rewers
Podskarbiówka, Drożdż 37 - awers
Podskarbiówka, Drożdż 37 - rewers
Podskarbiówka, Demel 43 - awers
Podskarbiówka, Demel 43 - rewers
Podskarbiówka, Demel 44 - awers
Podskarbiówka, Demel 44 - rewers
Trojak, Iger V.89.1.a - awers
Trojak, Iger V.89.1.a - rewers
Trojak, Iger V.89.1.b - awers
Trojak, Iger V.89.1.b - rewers
Trojak, Iger V.89.1.c - awers
Trojak, Iger V.89.1.c - rewers
Podskarbiówka, Demel 4 - awers
Podskarbiówka, Demel 4 - rewers
Podskarbiówka, Demel 5 - awers
Podskarbiówka, Demel 5 - rewers
Podskarbiówka, Demel 6 - awers
Podskarbiówka, Demel 6 - rewers
Podskarbiówka, Demel 7 - awers
Podskarbiówka, Demel 7 - rewers
Podskarbiówka, Demel 8 - awers
Podskarbiówka, Demel 8 - rewers
Podskarbiówka, Demel 9 - awers
Podskarbiówka, Demel 9 - rewers
Podskarbiówka, Demel 46 - awers
Podskarbiówka, Demel 46 - rewers
Podskarbiówka Hieronima Wołłowicza z 1614, nieskatalogowana I - awers
Podskarbiówka Hieronima Wołłowicza z 1614, nieskatalogowana I - rewers
Podskarbiówka Hieronima Wołłowicza z 1614, nieskatalogowana II - awers
Podskarbiówka Hieronima Wołłowicza z 1614, nieskatalogowana II - rewers
Medal upamiętniający Stanisława Kosieradzkiego, Strzałkowski 301 - awers
Medal upamiętniający Stanisława Kosieradzkiego, Strzałkowski 301 - rewers
Medal pamiątkowy z Białej Cerkwi - awers
Medal pamiątkowy z Białej Cerkwi - rewers
Podskarbiówka, Demel 47 - liczman wybity w roku 1577 za podskarbiego ziemskiego litewskiego Ławryna (Wawrzyńca) Woyny. Jego średnica to 25 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza w kartuszu w krzyż, w polu I Korczak, w polu II Trąby (jest sporne, który herb rzeczywiście rodzinie przysługuje - najprawdopodobniej na przełomie XVI i XVII w. Woynowie porzucili Korczaka, by pieczętować się odtąd Trąbami), w polu III prawdopodobnie Pietyrog, zaś w polu IV najpewniej Gozdawa [[1]]. Na rewersie napis: * MAG * DOMI . LAVR . WOINA . S . R . M . MAGNI . DUC . LIT . TESAV . TERREST .* ANNO *. 1577 ..
Podskarbiówka, Demel 48 - liczman wybity w roku 1577 za podskarbiego ziemskiego litewskiego Ławryna (Wawrzyńca) Woyny. Jego średnica to 25 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza w kartuszu w krzyż, w polu I Korczak, w polu II Trąby, w polu III prawdopodobnie Pietyrog, zaś w polu IV najpewniej Gozdawa [[2]]. Na rewersie napis: + MAG . DOMI . LAVR WOINA + S . R . M . MAGNI DUC LIT . TESAVRA TERRESTRI + ANNO + 15.77 ..
Podskarbiówka, Demel 49 - liczman wybity w roku 1577 za podskarbiego ziemskiego litewskiego Ławryna (Wawrzyńca) Woyny. Jego średnica to 26 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza w kartuszu w krzyż, w polu I Korczak, w polu II Trąby, w polu III prawdopodobnie Pietyrog, zaś w polu IV najpewniej Gozdawa [[3]]. Na rewersie napis: + MAG +. DO + LAVR WOINA . S . R M . MAGN . DUC LIT . TESAV . TERREST .+ ANNO +. 15.77 ..
Podskarbiówka, Drożdż 37 - liczman wybity w roku 1579 za podskarbiego ziemskiego litewskiego Ławryna (Wawrzyńca) Woyny. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza w kartuszu w krzyż, w polu I Korczak, w polu II Trąby (jest sporne, który herb rzeczywiście rodzinie przysługuje - najprawdopodobniej na przełomie XVI i XVII w. Woynowie porzucili Korczaka, by pieczętować się odtąd Trąbami), w polu III prawdopodobnie Pietyrog, zaś w polu IV najpewniej Gozdawa [[4]]. Na rewersie napis: . MAG .. DO . LAVR WOINA . S . R .. M . MAGNI . DUC LIT . TESAVR TERREST . ANNO . 79.
Podskarbiówka, Demel 43 - miedziany liczman wybity w Wilnie w roku 1586 za podskarbiego wielkiego litewskiego Teodora Skumina Tyszkiewicza. Jego średnica to 27 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza dzielona w krzyż, w polu I Leliwa Tyszkiewiczów, w polu II Korczak - po matce podskarbiego - Mariannie Meleszko (Mieleszko), w polu III i IV inne trudne dziś do zidentyfikowania symbole. Nad tarczą hełm zwieńczony koroną szlachecką, w niej trzy pióra strusie. Za hełmem labry. Na rewersie trzy liście lipy (symbol wileńskiej mennicy), pod nimi napis: DOMINE QVID . EST . HO = MO . QOD . MEM = OR . ES . EIVS Α : DO . 1586.
Podskarbiówka, Demel 44 - miedziany liczman wybity w Wilnie w roku 1586 za podskarbiego wielkiego litewskiego Teodora Skumina Tyszkiewicza. Waży ok. 3,1 g. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza dzielona w krzyż, w polu I Leliwa Tyszkiewiczów, w polu II Korczak - po matce podskarbiego - Mariannie Meleszko (Mieleszko), w polu III i IV inne trudne dziś do zidentyfikowania symbole. Nad tarczą hełm zwieńczony koroną szlachecką, w niej trzy pióra strusie. Za hełmem labry. Na rewersie trzy liście lipy (symbol wileńskiej mennicy), pod nimi napis: DOMINE QVID . EST . HO = MO . QOD . ME = MOR . ES . EIVS Α : DO . 1586.
Trojak Zygmunta III, Iger V.89.1.a - srebrna moneta trzygroszowa bita jedynie w roku 1589 w Wilnie dla Litwy. Jej średnica to ok. 20-21 mm, waga waha się od ok. 2,2 do 2,4 g. Na awersie znajduje się głowa króla obrócona w prawo, w koronie, zbroi i w kryzie. Pod popiersiem herb Korczak w tarczy (pochodzi od podskarbiego nadwornego Macieja Woyny). W otoku napis: SIG . III . D . G . REX . POL . M . D . L. Na rewersie umieszczono Orła i Pogoń, rozdzielone herbem Wazów. Po jego bokach data: 15-89. Napis w trzech wierszach: III GROS . ARG TRIP . M . D . LIT..
Trojak Zygmunta III, Iger V.89.1.b - srebrna moneta trzygroszowa bita jedynie w roku 1589 w Wilnie dla Litwy. Jej średnica to ok. 20-21 mm, waga waha się od ok. 2,2 do 2,4 g. Na awersie znajduje się głowa króla obrócona w prawo, w koronie, zbroi i w kryzie. Pod popiersiem, nachodzący nań, herb Korczak w tarczy (pochodzi od podskarbiego nadwornego Macieja Woyny). W otoku napis: SIG . III . D . G . REX . POL . M . D . L.. Na rewersie umieszczono Orła i Pogoń, rozdzielone herbem Wazów. Po jego bokach data: 15-89. Napis w trzech wierszach: III GROS . ARG TRIP . M . D . LIT..
Trojak Zygmunta III, Iger V.89.1.c - srebrna moneta trzygroszowa bita jedynie w roku 1589 w Wilnie dla Litwy. Jej średnica to ok. 20-21 mm, waga waha się od ok. 2,2 do 2,4 g. Na awersie znajduje się głowa króla obrócona w prawo, w koronie, zbroi i w kryzie. Pod popiersiem, nachodzący nań, herb Korczak w tarczy (pochodzi od podskarbiego nadwornego Macieja Woyny). W otoku napis: SIG . III . D . G . REX . POL . M . D . LI. Na rewersie umieszczono Orła i Pogoń, rozdzielone herbem Wazów. Po jego bokach data: 15-89. Napis w trzech wierszach: III GROS . ARG TRIP . M . D . LIT..
Podskarbiówka, Demel 4 - liczman wybity w roku 1590 za podskarbiego wielkiego litewskiego Dymitra Chaleckiego. Jego średnica to 25 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza dzielona w krzyż, w polu I herb własny Chaleckich (odmiana herbu Abdank), w polu II Kroje - herb jego matki Fedoty Kopciówny, w polu III Korczak (być może jego nieznanej z imienia babki ojczystej Kroszyńskiej), w polu IV herb własny jego babki macierzystej - Marii ks. Kroszyńskiej. Nad tarczą hełm w szlacheckiej koronie, w nim klejnot Chaleckich. Za hełmem labry. W otoku napis: DEME : CHAL : DE . CHALCE . TES . T : NO . M . D . L .. Na rewersie napis: 1590 BENEDIC = DOMINI . DI = VITES . FACIT.
Podskarbiówka, Demel 5 - liczman wybity w roku 1591 za podskarbiego wielkiego litewskiego Dymitra Chaleckiego. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza dzielona w krzyż, w polu I herb własny Chaleckich (odmiana herbu Abdank), w polu II Kroje - herb jego matki Fedoty Kopciówny, w polu III Korczak (być może jego nieznanej z imienia babki ojczystej Kroszyńskiej), w polu IV herb własny jego babki macierzystej - Marii ks. Kroszyńskiej. Nad tarczą hełm w szlacheckiej koronie, w nim klejnot Chaleckich. Za hełmem labry. W otoku napis: DEME : CHAL : DE . CHALCE . TES . T : NOMDL. Na rewersie napis: 15.91 BENEDIC DOMINI . DI = VITES . FACI. Pd nim wiązanka i symbol: I+S.
Podskarbiówka, Demel 6 - liczman wybity w roku 1592 za podskarbiego wielkiego litewskiego Dymitra Chaleckiego. Jego średnica to 25 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza dzielona w krzyż, w polu I herb własny Chaleckich (odmiana herbu Abdank), w polu II Kroje - herb jego matki Fedoty Kopciówny, w polu III Korczak (być może jego nieznanej z imienia babki ojczystej Kroszyńskiej), w polu IV herb własny jego babki macierzystej - Marii ks. Kroszyńskiej. Nad tarczą hełm w szlacheckiej koronie, w nim klejnot Chaleckich. Za hełmem labry. W otoku napis: DEME CHAL : DE . CHALCE . TES . T : NO . M . DL. Na rewersie napis: 1592 BENEDIC DOMINI . DI VITES FACIT.
Podskarbiówka, Demel 7 - liczman wybity w roku 1595 za podskarbiego wielkiego litewskiego Dymitra Chaleckiego. Jego średnica to 26 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza dzielona w krzyż, w polu I herb własny Chaleckich (odmiana herbu Abdank), w polu II Kroje - herb jego matki Fedoty Kopciówny, w polu III Korczak (być może jego nieznanej z imienia babki ojczystej Kroszyńskiej), w polu IV herb własny jego babki macierzystej - Marii ks. Kroszyńskiej. Nad tarczą hełm w szlacheckiej koronie, w nim klejnot Chaleckich. Za hełmem labry. W otoku napis: DEME : CHAL . DE CHALCE : THST . NOMDL .. Na rewersie napis: *15*95* BENEDIC = DOMINI . DI = VITES . FACI. Niżej symbol: I+S.
Podskarbiówka, Demel 8 - brązowy liczman wybity w roku 1595 za podskarbiego wielkiego litewskiego Dymitra Chaleckiego. Jego średnica to 25 mm, waga ok. 3,4 g. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza dzielona w krzyż, w polu I herb własny Chaleckich (odmiana herbu Abdank), w polu II Kroje - herb jego matki Fedoty Kopciówny, w polu III Korczak (być może jego nieznanej z imienia babki ojczystej Kroszyńskiej), w polu IV herb własny jego babki macierzystej - Marii ks. Kroszyńskiej. Nad tarczą hełm w szlacheckiej koronie, w nim klejnot Chaleckich. Za hełmem labry. W otoku napis: DEME CHAL . DE - CHALCE : THES MDL. Na rewersie napis: .1.5.9.5. BENEDICTIO DOMINI . DIVI : TES . FACIT. Niżej inicjał rytownika - HD.
Podskarbiówka, Demel 9 - liczman wybity w roku 1595 za podskarbiego wielkiego litewskiego Dymitra Chaleckiego. Jego średnica to 23 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: tarcza dzielona w krzyż, w polu I herb własny Chaleckich (odmiana herbu Abdank), w polu II Kroje - herb jego matki Fedoty Kopciówny, w polu III Korczak (być może jego nieznanej z imienia babki ojczystej Kroszyńskiej), w polu IV herb własny jego babki macierzystej - Marii ks. Kroszyńskiej. Nad tarczą hełm w szlacheckiej koronie, w nim klejnot Chaleckich. Za hełmem labry. W otoku napis: DEME CHAL DE CHALCE : TES . MDL. Na rewersie napis: 15.95 BENEDICTI DOMINI . DIVI TES . FACIT. Niżej inicjał rytownika - HD.
Podskarbiówka, Demel 46 - liczman wybity w roku 1606 za podskarbiego wielkiego litewskiego Hieronima Wołłowicza. Jego średnica to 26,5 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: ozdobna tarcza dzielona w krzyż, w polu I Bogoria Wołłowiczów, w polu II Korczak (prababki Hieronima N. z Sołtanów), w polu III Odrowąż (być może rodziny Chreptowiczów, z której Nadzieja była drugą żoną pradziadka podskarbiego - Hrynki), w polu IV Syrokomla (wg. Demela rodziny Chaleckich). Nad tarczą hełm w szlacheckiej koronie, w niej paw ze strzałą w dziobie. Za hełmem labry. W otoku napis: HIERONIMVS . WOLLOWICZ . TESAV . SUPRE MD. Na rewersie napis: . 1606 . ADERIT VOCATUM . NVMEN .. Pod nim strzała żeleźcem w górę - znak mincmistrza mennicy wileńskiej Hanusza Sztypla.
Podskarbiówka Hieronima Wołłowicza z 1614 r. - liczman wybity w roku 1614 za podskarbiego wielkiego litewskiego Hieronima Wołłowicza. Jego średnica to 28 mm. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: ozdobna tarcza dzielona w krzyż, w polu I Bogoria Wołłowiczów, w polu II Korczak (prababki Hieronima N. z Sołtanów), w polu III Odrowąż (być może rodziny Chreptowiczów, z której Nadzieja była drugą żoną pradziadka podskarbiego - Hrynki), w polu IV Syrokomla (wg. Demela rodziny Chaleckich). Nad tarczą hełm w szlacheckiej koronie, w niej paw ze strzałą w dziobie. Za hełmem labry. W otoku napis: HIERONIMVS . WOLLOWICZ . THESAV . SUPREM . M . D. L .. Na rewersie napis: ADERIT . VOCATUM . NVMEN .1.6.1.4.. Pod nim strzała żeleźcem w górę - znak mincmistrza mennicy wileńskiej Hanusza Sztypla.
Podskarbiówka Hieronima Wołłowicza z 1614 r. - liczman wybity w roku 1614 za podskarbiego wielkiego litewskiego Hieronima Wołłowicza. Na awersie znajduje się herb podskarbiego: ozdobna tarcza dzielona w krzyż, w polu I Bogoria Wołłowiczów, w polu II Korczak (prababki Hieronima N. z Sołtanów), w polu III Odrowąż (być może rodziny Chreptowiczów, z której Nadzieja była drugą żoną pradziadka podskarbiego - Hrynki), w polu IV Syrokomla (wg. Demela rodziny Chaleckich). Nad tarczą hełm w szlacheckiej koronie, w niej paw ze strzałą w dziobie. Za hełmem labry. W otoku napis: HIERONIMVS . WOLLOWIZ . TESAV . SUPRE . M . DL. Na rewersie napis: . 1614 . ADERIT VOCATUM NVMEN. Pod nim strzała żeleźcem w górę - znak mincmistrza mennicy wileńskiej Hanusza Sztypla.
Medal na 40. lecie pracy numizmatycznej Stanisława Kosieradzkiego, Strzałkowski 301 (R) - srebrny medal projektu Czesława Makowskiego, wybity w 1914 r. Jego średnica to 50,2 mm, przy wadze 64,1 g. Na awersie widnieje popiersie pana Stanisława w lewo, na nim podpis artysty i data 1911, wkoło napis: STANISŁAW KOSIERADZKI. Na rewersie: W UZNANIU 40 LETNIEJ PRACY NUMIZMATYCZNEJ WARSZAWA - 1914, niżej herb Korczak.
Medal pamiątkowy z Białej Cerkwi - pamiątkowy numizmat o średnicy 35 mm, jego awers przedstawia część parku "Aleksandria" - zbudowanego na przez Franciszka Ksawerego hr. Branickiego, dla żony - Aleksandry z Engelhardtów w Białej Cerkwi. W otoku powtarzający się napis: BILACERKVA. Na rewersie wizerunek Korczaka wg. T. Gajla, po jego bokach napisy: KORCHAK / BRANICKI. Pod herbem dewiza Branickich: Pro Fide et Patria. W otoku powtarzający się napis: BILACERKVA.
Odmiany herbowe
Odmiany arystokratyczne
Boratyński książę
Łyszczyński-Trojekurow książę
Sielicki książę
Branicki hrabia
Chołoniewski hrabia
Drohojowski hrabia
Ilinicz hrabia
Komorowski hrabia
Boratyński
Herb był używany przez litewską rodzinę kniaziów Boratyńskich opisanych przez B. Paprockiego w "Gnieździe cnoty" z 1578 r.
Blazon: W polu czerwonym, trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, w klejnocie, pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu złotym. Labry: czerwone, podbite srebrem. Całość otacza Płaszcz heraldyczny podbity gronostajem zwieńczony mitrą książęcą.
Łyszczyński-Trojekurow
Tytułu i dwuczłonowego nazwiska jako pierwszy z rodziny Łyszczyńskich zaczął używać Włodzimierz Anzelmowicz - ochmistrz dworu i sekretarz Rady Państwa Imperium Rosyjskiego. Podstawą do tego było pismo z dnia 19 XII 1915 r. autorstwa Borysa Władimirowicza Stürmera, przyszłego ministra spraw wewnętrznych oraz zagranicznych, a także prezesa rady ministrów Imperium Rosyjskiego, oraz pochodzenie Włodzimierza w linii żeńskiej od książąt Trojekurow - potomków Ruryka, których męska linia wygasła na początku XVIII w.
Blazon: Tarcza dzielona w słup. W polu pierwszym, czerwonym, krzyż rycerski złoty, pod nim trzy wręby srebrne, pod nimi róg myśliwski; w polu drugim, srebrnym, niedźwiedź brązowy, wspięty z halabardą złotą w łapach. Nad tarczą hełm w koronie, z którego klejnot: pies czarny, z jęzorem czerwonym, siedzący w czarze złotej. Labry czerwone podbite srebrem. Całość otacza Płaszcz heraldyczny podbity gronostajem zwieńczony mitrą książęcą.
Sielicki
Pierwszym z rodu miał być Prokop Korczak-Sielicki z Gniezna (1293/96). W roku 1293 miała zostać potwierdzona jego godność książęca. W 1401 r. tytuł został potwierdzony przez Jurija (Jerzego) Światosławicza księcia smoleńskiego nijakiemu Galazowi Korczakowi-Sielickiemu. W 1442 r., za Władysława III, miało miejsce kolejne potwierdzenie. Tytuł został potwierdzony jeszcze raz w roku 1574 za Henryka Walezjusza. W roku 1580 zmarł ks. Fiodor Sielicki wspominany wcześniej w roku 1528. Informacje pochodzą od Borysa Zdzisława Korczak-Sielickiego.
Blazon: W polu czerwonym, trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, w klejnocie, trzy pióra strusie srebrne. Labry: czerwone, podbite srebrem. Całość otacza Płaszcz heraldyczny podbity gronostajem zwieńczony mitrą książęcą.
Branicki
Tytuł hrabiowski mieli otrzymać Braniccy już w XVIII wieku od Marii Teresy, ale nadanie miało zaginąć w czasie powstania w 1794. Dokument taki znany jest dopiero z 1839. Wtedy to, 18 lipca, Władysław Grzegorz Branicki otrzymał rosyjski tytuł hrabiowski (dyplom z 27 czerwca 1841). Tytuł ten potwierdzono w Rosji 9 marca 1871 i zatwierdzono w Galicji 5 września 1873 Władysławowi Branickiemu i ponownie. Istnieją trzy wersje owego herbu:
Blazon I: W polu czerwonym trzy wręby srebrne. Nad tarczą korona hrabiowska, dziewięciopałkowa, a nad nią hełm z klejnotem. klejnot: pół psa srebrnego, wyskakującego z czary złotej, Trzymacze: dwa gryfy srebrne, wspięte.
Blazon II: W polu czerwonym wręby srebrne. Nad tarczą korona hrabiowska, dziewięciopałkowa, a nad nią trzy hełmy w koronach, z klejnotami: klejnot I: pół orła dwugłowego, czarnego, każda głowa ukoronowana, nad głowami jedna większa korona; na piersiach orła tarcza czerwona ze skrajem złotymi takimż monogramem „M I” (Mikołaja I), klejnot II: pół psa srebrnego, wyskakującego z czary złotej, klejnot III: trzy pióra strusie. Labry na hełmach bocznych czerwone podbite srebrem, na środkowym czarne, podbite złotem. Trzymacze: dwa gryfy srebrne, wspięte. Pod tarczą dewiza: na wstędze czerwonej „PRO FIDE ET PATRIA” (łac.: „DLA WIARY I KRAJU”).
Blazon III: W polu czerwonym wręby srebrne. Nad tarczą korona hrabiowska, nad którą hełm w koronie. Klejnot: pół wyżła srebrnego, z obrożą czerwoną, wyskakującego z czary złotej.
Chołoniewski
Nadany z galicyjskim tytułem hrabiowskim 30 marca 1798 braciom Ignacemu, Rafałowi i Franciszkowi Ksaweremu Myszka z Chołoniowa Chołoniewskim z predykatem hoch- und wohlgeboren (wysoko urodzony i wielmożny). Podstawą nadania tytułu były m.in. sprawowane przez ojca petentów urzędy (Adam Chołoniewski, kasztelan buski, starosta kołomyjski i szczurowiecki) oraz patent szlachecki z 1775. Synem Rafała był Stanisław Chołoniewski. Tytuł został potwierdzony w Rosji 28 stycznia 1842 i 21 grudnia 1849.
Blazon: W polu czerwonym wręby srebrne. Nad tarczą korona hrabiowska, dziewięciopałkowa, opleciona sznurem pereł, a nad nią hełm w koronie, z którego klejnot: pies szary, z jęzorem czerwonym, siedzący w czarze złotej. Labry czerwone podbite srebrem.
Drohojowski
Nadany 7 lutego 1783 Antoniemu, Janowi i Wiktorowi Drohojowskim z galicyjskim tytułem hrabiowskim i predykatem hoch- und wohlgeboren (wysoko urodzony i wielmożny). Podstawą nadania był patent z 1775, pochodzenie od senatorów, legitymacja, domicyl galicyjski i przywiązanie do domu cesarskiego. Herb zawiera skrócony wywód genealogiczny nosiciela. Matka, Barbara Wolska, używała herbu Jelita, babka macierzysta, Anna Brzuchowska, herbu Pomian, prababka ojczysta, Anna Marchocka, herbu Ostoja, zaś babka ojczysta, Marianna Rojowska, herbu Cholewa.
Blazon: Tarcza dzielona w krzyż z polem sercowym. W tarczy sercowej, czerwonej, trzy wręby srebrne; w polu II, czerwonym, trzy kopie złote skrzyżowane w gwiazdę; w polu III dwie klamry oblężnicze srebrne, barkami do siebie, między którymi miecz srebrny; w polu IV, czerwonym, łeb żubra czarny, przebity mieczem; w polu V, czerwonym, dwa półksiężyce złote barkami do siebie, między którymi miecz srebrny. Nad tarczą korona hrabiowska, nad którą cztery hełmy z klejnotami. Klejnot I: Pół szczenięcia wspiętego w misie złotej w lewo; klejnot II: pięć piór strusich, dwa srebrne między czerwonymi; klejnot III: pół kozła złotego w lewo; klejnot IV: ramię zbrojne srebrne, z mieczem, wzniesione do cięcia. Labry na hełmach I i III czerwone, podbite złotem, na hełmach II i IV błękitne, podbite srebrem.
Ilinicz
Tytuł nadany 10 sierpnia 1553 (to wydarzenie bywa również datowane na 1555) przez cesarza Ferdynanda I Habsburga Jerzemu Iliniczowi marszałkowi litewskiemu i dziedzicowi Mira. Przyczyniła się do tego znajomość i koneksje rodzinne Jerzego z kanclerzem wielkim litewskim księciem Mikołajem Krzysztofem Radziwiłłem Czarnym, z którym wspólnie udał się na dwór cesarski. Ten sam Ilinicz zmarł bezpotomnie w 1569 r., a ród wygasł.
Blazon: Tarcza dzielona w krzyż. W polu I, czerwonym, trzy wręby srebrne; w polu II, srebrnym, trzy trąby czarne o okuciach złotych, połączone ustnikami; w polu III, czerwonym, lilia, z krzyżem miast środkowego płatka, srebrna; w polu IV, błękitnym, półksiężyc złoty, nad którym takaż gwiazda. Nad tarczą hełm w koronie, z którego klejnot: orzeł czarny, z orężem złotym. Labry czerwone podbite srebrem.
Komorowski
Tytuł hrabiowski na Liptowie i Orawie otrzymał Piotr z Komorowa w 1469 od króla węgierskiego Macieja. Tytuł był związany tylko z pełnioną funkcją zarządcy i wygasł wraz ze śmiercią Piotra z Komorowa, jednak w Galicji został uznany i potwierdzony 13 kwietnia 1793 Antoninie Teresie z Pawłowskich hr. Szeptyckiej i jej dzieciom z pierwszego małżeństwa po kasztelanie santockim Jakubie Komorowskim. Potwierdzenie tytułu hrabiowskiego uzyskali też 19 października 1803 reprezentanci drugiej linii Komorowskich, synowie Michała, bratanka Jakuba. Przedstawiciele gałęzi litewskiej Komorowskich, odrębnego pochodzenia, otrzymali 1 grudnia 1892 zatwierdzenie tytułu hrabiowskiego przez ministerstwo spraw wewnętrznych Austro-Węgier.
Blazon: W polu czerwonym wręby srebrne. Nad tarczą korona hrabiowska, dziewięciopałkowa, a nad nią hełm w koronie, z którego klejnot: pies szary, z jęzorem czerwonym, siedzący w czarze złotej. Labry czerwone podbite srebrem.
Odmiany zwykłe
Korczak II
Korczak III
Korczak IV
Korczak V
Korczak VI
Korczak VII
Korczak VIII
Bedlewicz II
Boratyński
Dermont
Gogol
Hodyrewski
Hornowski
Hornowski II
Hornowski IV
Iliński
Iliński II
Jarmoliński
Jaroszyński
Jaroszyński II
Jeleński
Konarzewski
Korbutowski
Korytyński
Kosacz
Kosacz II
Krynicki
Łyszczyński II
Meleszko
Morochowski
Newelski
Newelski II
Osławski
Osławski II
Portanty
Porwiński
Sielecki
Silicz
Struś
Swaryczewski
Wolcki
Wołk-Łaniewski
Wukry
Korczakiem II posługują się następujące rodziny: Cuper, Czupa, Czuryło, Daleszyński, Jeleński, Kotwicz, Łaniewski, Sielicki, Szumański, Świdło, Ulczycki.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem.
Korczak III. Blazon: W polu czerwonym trzy rzeki srebrne. W klejnocie pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu złotym. Labry czerwone, podbite srebrem.
Korczakiem IV posługują się Ostrowscy i Ostrogowie. Wedle Długosza był to pierwotny wizerunek Korczaka, zmieniony dopiero przez Ludwika Węgierskiego.
Blazon: W polu czerwonym pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu złotym. W klejnocie trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół. Labry czerwone, podbite srebrem.
Korczakiem V pieczętuje się rodzina Procenko. Odmiana ta przedstawiana jest w "Gnieździe cnoty" jako pierwotna wersja Korczaka.
Blazon: W polu czerwonym pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu złotym. W klejnocie trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, na piórach pawich. Labry czerwone, podbite srebrem.
Korczak VI przysługuje Koryteńskim, Korytyńskim, Kotowiczom i Świdło.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, pod nimi półksiężyc srebrny, zwrócony barkiem ku dołowi. W klejnocie pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu złotym.
Korczak VII przysługuje nazwiskom: Łopata, Łopatka, Łopatyński, Łopot, Łopott, Ptaszewicz, Wytyz, Wytyzcz.
Blazon: W polu czerwonym nad trzema wrębami srebrnymi dwa takież jelce w krzyż skośny. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem.
Korczak VIII, niekiedy utożsamiany z poprzednim, używany jest przez rodziny: Łopata, Łopatka, Łopatyński, Łopot, Łopott, Ptaszewicz, Silicz, Wytyz, Wytyzcz.
Blazon: W polu czerwonym nad trzema wrębami srebrnymi dwie takież klamry oblężnicze. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem.
Alabjewem pieczętowała się rodzina Alabjewów pochodzących od Alabjewiczów. Ci zamieszkiwali w Carstwie Rosyjskim od czasów Wasyla III, kiedy to jeden z nich Aleksander opuścił Królestwo Polskie. Herb pojawia się w Общий гербовник дворянских родов Российской империи w roku 1798.
Blazon: W polu czerwonym trzy strzały srebrne, żeleźcem w lewo, jedna cała między dwoma złamanymi, pod nimi trzy rzeki niebieskie w słup, zwężające się w dół. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry po prawej niebieskie podpite srebrem, po lewej czerwone podbite srebrem.
Herbem Bałaban pieczętuje się rodzina Bałabanów pochodząca z Rusi. Odmiana pojawia się w "Leksykonie słowiańsko-ruskim" z 1627 r.
Blazon: W polu czerwonym, trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, w klejnocie, pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu w pasy białe i czerwone. Labry czerwone, podbite srebrem.
Herb Bedlewicz wyodrębnił się w XVI wieku. Pieczętują się nim następujące rodziny: Bedlewicz, Będlewicz, Będlewski.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby na opak w skos, srebrne. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone podbite srebrem.
Bedlewicz II używany był przez rodzinę Bedlewiczy.
Blazon: W polu czerwonym trzy rzeki wijące się, w skos lewy, jedna nad drugą, srebrne. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone podbite srebrem.
Boratyński przysługuje Boratyńskim zamieszkałym w Rosji. Pojawia się w Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи w 1799 r.
Blazon: W polu czerwonym trzy rzeki srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu złotym. Labry czerwone podbite srebrem.
Dermontem posługują się Dermontowie, Dermuntowie, Dyrmuntowie, Siliczowie i Siwiccy.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, pod nimi takaż łękawica. W klejnocie pięć piór strusich. Labry czerwone, podbite srebrem.
Gogol może się wywodzić z Gogolowa (Gogołowa) - własności Gorajskich h. Korczak.
Blazon: W polu czerwonym trzy belki srebrne w słup. W klejnocie pięć piór strusich. Labry czerwone, podbite srebrem.
Hodyrewski przysługuje Hodyrewskim zamieszkałym w Rosji. Pojawia się w roku 1816 w Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи.
Blazon: W polu czerwonym trzy rzeki srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie pół wyżła srebrnego w obroży czerwonej siedzącego w naczyniu złotym. Labry czerwone podbite srebrem.
Herbem Hornowski posługuje się rodzina Hornowskich z Hornowa na Litwie. Odmiana pojawiła się w XVI w.
Blazon: W polu czerwonym, podkowa srebrna, barkiem do góry, na której zaćwieczona takaż strzała bez upierzenia, przekrzyżowana ukośnie, wewnątrz podkowy, trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone podbite srebrem.
Hornowski II. Blazon: W polu czerwonym, podkowa srebrna, barkiem do góry, pod nią trzy wręby srebrne w słup, zwężające się ku górze. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone podbite srebrem.
Hornowski IV. Blazon: W polu czerwonym trzy rzeki srebrne. Labry czerwone, podbite srebrem.
Iliński przysługuje rodzinie Ilińskich, od ok. 1650 r. osiadłej w Rosji. Herb pojawia się w Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи w 1801 r.
Blazon: W polu czerwonym trzy rzeki srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem. Trzymacze: dwa lwy złote, wspięte.
Ilińskim II posługiwali się Ilińscy. Przedstawiony został w 1904 r. w Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи.
Blazon: Tarcza dzielona na sześć. Pola pierwsze, trzecie i piąte srebrne, damaskinowane wzorem roślinnym. Pola drugie, czwarte i szóste czerwone, na każdym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie trzy pióra strusie, jedno czerwone, między srebrnymi. Labry czerwone podbite srebrem. Pod tarczą dewiza na wstędze czerwonej, literami srebrnymi „ДОБРОЕ ИМЯ ВЫШЕ ВСЕГО”.
Herbem Jarmoliński posługiwała się rodzina Jarmolińskich. Był on wspominany w Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи w roku 1914.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu złotym. Labry czerwone, podbite srebrem. Trzymacze: dwa gryfy srebrne, wspięte.
Jaroszyńskim posługuje się rodzina Jaroszyńskich.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się ku dołowi, na nich strzała złota, żeleźcem w dół. W klejnocie trzy pióra strusie, jedno czerwone, jedno złote i jedno niebieskie. Labry czerwone podbite srebrem.
Jaroszyńskim II posługuje się ta sama rodzina. Był wspominany w 1895 r. w Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи.
Blazon: W polu czerwonym strzała złota żeleźcem w dół, na niej trzy wręby srebrne w słup, zwężające się ku dołowi. W klejnocie trzy pióra strusie, jedno złote, jedno czerwone i jedno srebrne. Labry czerwone podbite złotem.
Jeleńskim posługuje się rodzina Jeleńskich. Był on wspominany przez Niesieckiego i wiele portretów rodzinnych.
Blazon: W polu czerwonym gwiazda sześcioramienna, złota, pod nią trzy wręby srebrne w słup, zwężające się ku dołowi. W klejnocie trzy pióra strusie srebrne. Labry czerwone podbite srebrem.
Konarzewski przysługuje Konarzewskim. Najstarsze przedstawienie pochodzi z nagrobka M. Konarzewskiego z 1595 r. J. K. Ostrowski pisze, że jest to herb wielkopolskiej rodziny z Konarzewa. Barwy przytacza za Siebmacherem. Herb jest opisywany przez Niesieckiego jako Wręby. Według Szymona Okolskiego pochodzi z nobilitacji od Ludwika Węgierskiego.
Blazon: W polu czerwonym trzy lewe skosy srebrne, a nad nimi w prawym górnym rogu - gwiazda złota. Klejnot: ogon pawi, przebity strzałą w skos lewy. Labry czerwone, podbite srebrem.
Korbutowskim posługuje się rodzina Korbutowskich. Herb pojawia się w 1800 r. w Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи.
Blazon: W polu czerwonym trzy rzeki srebrne. W klejnocie pół szczenięcia wyżła srebrnego. Labry czerwone, podbite srebrem.
Herbem Korytyński posługuje się rodzina Korytyńskich.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, pod nimi półksiężyc złoty, zwrócony barkiem ku dołowi. W klejnocie głowa wyżła srebrnego w koronie złotej. Labry czerwone, podbite srebrem.
Kosaczem pieczętuje się rodzina Kosacz. Odmiana została zatwierdzona w Rosji dnia 28 XI 1829 r. (Часть 7 Сборника дипломных гербов Российского Дворянства).
Blazon: Tarcza dzielona w słup. W polu I czerwonym buńczuk srebrny. W polu II złotym trzy rzeki w słup zwężające się ku dołowi. W klejnocie trzy pióra strusie srebrne. Labry błękitne i złote, podbite srebrem i czerwienią.
Kosacz II jest herbem rodziny Kosacz. Pojawia się w Малороссийский гербовник z 1914 r.
Blazon: Tarcza dzielona w słup. W polu I błękitnym buńczuk srebrny. W polu II złotym trzy belki srebrne w słup, zwężające się ku dołowi. W klejnocie trzy pióra strusie srebrne.
Herb Krynicki jest symbolem rodu Krynickich.
Blazon: W polu czerwonym podkowa srebrna, zwrócona barkiem ku dołowi, pod nią trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie pięć piór strusich. Labry czerwone, podbite srebrem.
Herb Łyszczyński przysługuje Łyszczyńskim-rodzinie filozofa Kazimierza Łyszczyńskiego straconego za ateizm w XVII w.
Blazon: W polu czerwonym nad trzema wrębami srebrnymi krzyż kawalerski, pod Korczakiem róg myśliwski, otworem w prawo zwrócony. W koronie pies czarny z czary złotej wygląda, w lewą tarczy obrócony. Labry czerwone, podbite srebrem.
Łyszczyńskim II posługuje się ta sama rodzina.
Blazon: W polu czerwonym, wewnątrz wypełnionej sercami bordiury, nad trzema rzekami srebrnymi, zwężającymi się w dół, krzyż kawalerski złoty, pod rzekami róg myśliwski, otworem w prawo zwrócony. W klejnocie pies czarny w czarze złotej. Trzymacze: dwa lwy złote, wspięte.
Meleszko jest używany przez rodziny: Meleszkiewicz, Meleszko, Meleszkowicz, Mieleszko.
Blazon: Tarcza dzielona w pas. W polu I czerwonym na pniu naturalnym, ociętym, ułożonym w pas, o dwóch sękach u góry i dwóch u dołu stoi kruk czarny w prawo z pierścieniem złotym, diamentem ku dołowi w dziobie. W polu II czerwonym, trzy wręby srebrne w słup, zwężające się ku dołowi. Labry czerwone, podbite srebrem.
Morochowskim posługuje się rodzina Morochowskich.
Blazon: W polu czerwonym, krzyż na zawiasie kotłowej złoty, pod nim trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem.
Newelskim posługiwała się rodzina Newelskich.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, między drugim, a trzecim półksiężyc złoty, zwrócony barkiem ku górze. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem.
Herbem Newelski II posługiwała się linia Newelskich osiadła w Rosji w XVI w. Odmianą, jako pierwszy, pieczętował się Aleksander Newelski generał-major carskiej marynarki, który otrzymał stosowny dokument w roku 1867.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół, między drugim, a trzecim półksiężyc złoty, zwrócony barkiem ku górze, po bokach dwie flagi srebrne, ozdobione krzyżem świętego Andrzeja niebieskim. W klejnocie pół kozy srebrnej. Labry czerwone, podbite srebrem.
Herbem Osławski posługują się rodziny Osławskich i Osłowskich.
Blazon: W polu srebrnym trzy belki czerwone w słup, zwężające się w dół. W klejnocie dwa rogi turze srebrne, na każdym trzy pasy czerwone. Labry srebrne, podbite czerwienią.
Osławski II jest symbolem rodu Osławskich. Odmiana pojawiła się w Galicji w 1808 r.
Blazon: W polu srebrnym trzy pasy srebrne. Nad tarczą dwa hełmy z klejnotami. Klejnot I: dwa rogi turze dzielone z pas, prawy na górze srebrny, na dole czerwony, lewy na odwrót. Klejnot II: dwa skrzydła dzielone w pas, prawe na górze srebrne, na dole czerwone, lewe na odwrót. Labry czerwone, podbite srebrem.
Portantym posługiwała się rodzina Portantych.
Blazon: W polu krzyż kawalerski, pod nim trzy wręby w słup, zwężające się ku górze.
Porwińskim pieczętowali się Porwińscy.
Blazon: W polu czerwonym trzy rzeki srebrne. W klejnocie pół szczenięcia wyżła srebrnego w bali złotej. Labry czerwone, podbite srebrem.
Sieleckim posługiwała się rodzina Sieleckich zamieszkała w Rosji. Pojawia się w Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи w roku 1799.
Blazon: Tarcza dzielona w pas. W polu I niebieskim krzyż kawalerski złoty, pod nim takiż półksiężyc, zwrócony barkiem w dół, po bokach dwie gwiazdy sześcioramienne złote. W polu II czerwonym trzy rzeki srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie pół szczenięcia wyżła srebrnego, w obroży czerwonej, siedzącego w naczyniu złotym. Labry czerwone, podbite złotem.
Siliczem posługują się Siliczowie.
Blazon: W polu czerwonym, nad trzema wrębami srebrnymi krzyż świętego Andrzeja złoty. W klejnocie trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem.
Strusiem pieczętowała się wymieniana między innymi w "Gnieździe cnoty" rodzina Strusiów z Komorowa.
Blazon: W polu srebrnym trzy wręby czerwone w słup, zwężające się w dół. W klejnocie pół szczenięcia wyżła srebrnego w naczyniu złotym. Labry srebrne, podbite czerwienią.
Swaryczewskim pieczętuje się rodzina Swaryczewskich.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie kowal. Labry czerwone, podbite srebrem.
Wolckim posługują się rodziny Wolcki i Wołk.
Blazon: W polu czerwonym trzy wręby srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie dwa rogi turze czerwone, na nich po trzy pasy srebrne. Labry czerwone, podbite srebrem.
Wołk-Łaniewski był herbem rodziny Wołk-Łaniewskich zamieszkałych w Carstwie Rosyjskim, został opisany w 1882 r. w Общего гербовника дворянских родов Всероссийской империи.
Blazon: W polu czerwonym trzy belki srebrne w słup, zwężające się w dół. W klejnocie pół wilka czerwonego z jęzorem srebrnym. Labry czerwone, podbite srebrem.
Herb Wukry (Juhry, Chabe, Edyle) po raz pierwszy został opisany przez Okolskiego, jego pochodzenie nie jest dokładnie znane, jednak jego wygląd i przypisywana mu legenda bardzo podobne są do korczakowej, podobnie jak deklarowane węgierskie pochodzenie. Okolski przypisuje go między innymi sławnej rodzinie Gorajskich h. Korczak. Wedle legendy, którą ów historyk znalazł w książce wydrukowanej w 1534 r. przez Floriana Unglera, przodkowie domu tego opuściwszy ziemie tatarskie, podbili Gotów, następnie ruszyli na ziemie węgierskie. Obrali wtedy swoim wodzem Attylę, co w ich języku było Edele, następnie zaś pokonali trzy rzeki: Don, Wołgę i Dniepr. Zdobyli Węgry i wtedy to, ten herb przybrali, bądź do starszego swego godła dodali niepełny krzyż, na znak zwycięstwa nad chrześcijanami. Po Attyli rządy przejął jego syn Chabe, który na dawne ziemie wrócił. Miał on syna Kussida, który przejął po nim władzę, ten z kolei przekazał ją swemu potomkowi Mokosiejowi, "którego potomstwo kwitnęło w tych tam krajach, aż do Konstantyna Cesarza i Zacharyasza Papieża". Ci chcieli wrócić na Węgry, jednak nie mogli dojść między sobą do porozumienia, "dla tego jedni z nich do gór Jazygów udali się, najmłodszy zaś z nich Mokosiej, zebrawszy kilka tysięcy Juhrów [Hunów], w Ruskie zaciekł się kraje". Zdobył Krzemieniec, który potem oddał królowi polskiemu Bolesławowi Śmiałemu. Nieniecki wspomina jeszcze historyka węgierskiego Joana Turoca, który "twierdzi, że Chabe syn Atylli, dla samej niezgody między bracią ustąpił z Pannonji do Grecyi, a ztamtąd do Tatar iHunnów powrócił: Powtóre jednak tak potomkowie Chabe, jako i inni Hunnowie, już w roku Pańskim 744. a po śmierci Atylli w trzysta lat, do Węgier się zaciekli, dokąd przed sobą przesłali na zwiady jednego z między siebie Kusid nazwanego". Herb ten używany był przez rodziny Bakowiecki-Mokosiej, Denisko, Gorajski, Matfiejewski, Mokosiej, Nowosielski, Szybiński, Wujek, Wukry i Wysoczański. Istnieją dwie wersje tego herbu.
Blazon: W polu czerwonym trzy belki srebrne w słup, zwężające się w dół, nad nimi dwa księżyce złote ustawione jakby w koło, pomiędzy nimi krzyż maltański złoty bez prawego ramienia. Na hełmie mitra książęca. Labry czerwone, podbite złotem.
Blazon: W polu czerwonym trzy belki srebrne w słup, zwężające się w dół, nad nimi dwa księżyce złote ustawione jakby w koło, pomiędzy nimi krzyż maltański złoty bez prawego ramienia. W klejnocie pięć piór strusich, dwa złote i trzy srebrne. Labry czerwone, podbite złotem.
Korczak w herbach terytorialnych
herb Biłgoraja
herb Bolechowa na Ukrainie
dawny herb Bolechowa na Ukrainie
herb Brusiłowa na Ukrainie
dawny herb Chodorowa na Ukrainie
herb Goraja
herb Kapatkiewiczy na Białorusi
herb Miru na Białorusi
herb Mołodowa na Białorusi
herb Oleska na Ukrainie
herb Pruchnika
herb Radomyśla nad Sanem
herb Stratyna na Ukrainie
herb Strusowa na Ukrainie
dawny herb Strusowa na Ukrainie
herb Szczebrzeszyna
herb gminy Goraj
herb gminy Hańsk
herb gminy Niemce
herb gminy Pruchnik
herb gminy Radomyśl nad Sanem
herb gminy Stryszawa
herb gminy Zaleszany
herb gminy Zarzecze
herb powiatu biłgorajskiego
herb powiatu kraśnickiego
herb powiatu suskiego
.svg)
.svg)
Herb Biłgoraja - w tarczy czerwonej łabędź srebrny w prawo zwrócony, pod nim trzy bierzwiona domu Gorajskich. Autorem jego współczesnego rysunku jest ks. Paweł Dudziński, ustanowiono go uchwałą Rady Miasta 13 VI 2001 r. Upamiętnia on założyciela miasta Adama Gorayskiego, który w roku 1578 otrzymał królewskie pozwolenia na jego lokację. Biłgoraj zyskał wówczas również prawo magdeburskie. Herb narodził się w zasadzie na równi z miastem - pierwszy jego wizerunek pochodzi jeszcze z czasów pana Adama - z pieczęci odlanej w roku 1591 i różni się od obecnego zaledwie stroną, w którą spogląda łabędź.
Pieczęć z roku 1591 ma 40 mm średnicy. Przedstawia łabędzia obróconego w lewo i trzy wręby Korczaka na ukoronowanej tarczy. W otoku napis: + SIGIL. CIVITATIS. BILGORAIENSIS. AD 1591. Ostatnie dwie cyfry są mocno wytarte - niektórzy twierdzą, że pieczęć może być całe dziesięć lat starsza. Jej odcisk odnalazł numizmatyk i historyk - Marian Gumowski.
Pieczęć z roku 1749 ma 29 mm średnicy. Przedstawia łabędzia obróconego w lewo i trzy wręby Korczaka na ukoronowanej tarczy. W otoku nieczytelny napis. Pieczęć tę znamy z jej odcisków pod dokumentami z lat 1770, 1778 i 1780. W roku 1782 powstała kolejna pieczęć, która służyła do 1811, kiedy władze Księstwa Warszawskiego poleciły miastom używanie herbu państwowego.
W okresie Królestwa Polskiego postanowiono wrócić do idei herbów lokalnych. Biłgoraj otrzymał wówczas nowy symbol, w żaden sposób nie związany z dawniejszą tradycją. Został on przedstawiony w roku 1847 w Albumie herbów miast Królestwa Polskiego. Znajdowało się na nim drewniane sito i koński ogon dwa razy przewiązany przez sierp albo przekałaczkę. W ankiecie z 1867 r. miasto wyraziło swoją dezaprobatę dla nowego herbu, dzięki czemu już w 1870 Heroldia Petersburska zaproponowała kolejny projekt - w tarczy czerwonej sito złote, między dwoma nożami srebrnymi z trzonkami złotymi, w lewym górnym rogu herb guberni lubelskiej. Ten wizerunek nigdy nie został zatwierdzony - pod koniec wieku przywrócono stary herb sprzed 1811 r.
Dziś Biłgoraj posiada nie tylko swój stary herb, ma również flagę - nawiązującą oczywiście do fundatora miasta. Przedstawia ona herb Biłgoraja na poziomych pasach - czterech czerwonych i trzech białych. Jej szerokość ma się do wysokości jak 3:2. Została ustanowiona przez Radę Miasta dnia 13 VI 2001 r., wtedy zwrócono też łabędzia w prawo.
Co ważne, herb jest dziś wciąż żywy i inspiruje mieszkańców - nawiązują do niego na przykład loga Klubu Sportowego "Łada" Biłgoraj i Koła Wędkarskiego "Czarna Łada" Biłgoraj, pojawia się on również na wielu pamiątkach związanych z miastem.
Herb Bolechowa - tarcza dzielona w krzyż, w polu I błękitnym lilia srebrna, pod nią trzy wręby srebrne domu Chodorowskich, w polu II mur z bramą srebrny, z Prawdzica Giedzińskich (Gidzińskich) zaczerpnięty, w polu III złotym trzy topki soli srebrne, w polu IV złotym drzewo iglaste srebrne. Za tarczą labry zielone, w nich zaś dwa ptaki błękitne. Całość zwieńczona złotą trójlistną koroną. Rada Miejska ustanowiła ten herb w roku 1991 (decyzja zatwierdzona 17 IV 1992). Zaprojektował go Roman Skvoriy. Herby dawnych dziedziców są jeszcze lepiej widoczne w starszej wersji godła: tarcza dzielona w słup, w polu I Prawdzic Giedzińskich, w polu II Korczak Chodorowskich, nad nim lilia srebrna. Chodorowscy weszli w posiadanie Bolechowa na przełomie XIV i XV w., na mocy testamentu Daniela Darzybogusza, który miejscowość otrzymał w 1371 r. od królowej Węgier Elżbiety Łokietkówny. W roku 1588, do zniszczonego Tatarsko-Tureckimi najazdami miasteczka, wysłano czterystu zbrojnych z Mazowsza pod wodzą Mikołaja Giedzińskiego. Zygmunt III polecił Mikołajowi wybudować tam zamek - tak Bolechów przeszedł pod władzę Prawdziców. W roku 1603 otrzymał prawa magdeburskie i wspominany herb.
Przed przyjęciem herbu z 1603 r. Bolechów miał jeszcze jeden symbol - św. Józefa niosącego małego Jezusa i gałązkę palmową. Pojawiał się on na pieczęciach miejskich również w okresach późniejszych, nawet w XIX wieku.
Giedzińscy opuścili Bolechów w 1710 r., w latach 1740-50 znajdował się on pod władzą Lubomirskich, następnie Poniatowskich i Potockich. Ci ostatni postanowili zmienić herb miasta - umieścić w nim własną Pilawę. Nowe godło wyglądało następująco: w tarczy błękitnej trzy topki soli srebrne, pod nimi srebrna Pilawa. Nowy herb nie zdążył się przyjąć - w roku 1772 miasto znalazło się w monarchii Habsburgów. Austriacka administracja szybko wróciła do symbolu z 1603 r.
W 1991 ustanowiono nie tylko herb, ale również flagę Bolechowa. Umieszczony na niej herb jest stylistycznie spójny z urzędowym, jednak zawiera też pewne różnice - brak mu labrów, a barwy wszystkich czterech pól zamieniono na czerwień.
Herb Brusiłowa - tarcza dzielona skosem srebrnym, na którym trzy kwiaty lnu naturalne, w polu I zielonym trzy belki złote, w polu II czerwonym gród z bramą złoty. W klejnocie książka zamknięta złota, na jej okładce takiż krzyż, otoczona kłosami zbóż złotymi. Został zatwierdzony dnia 21 XI 2007 r. Występujące w nim symbole nie mają związku z dawnymi dziedzicami, jednak dokument z dnia 14 VII 2017 r. otwarcie nazywa umieszczone w nim belki mianem: "części klasycznego godła Korczaka" (корчак).
Brusiłów posiada też własną flagę, widnieje na niej tarcza z herbem miejscowości na tle trzech poziomych pasów - błękitnego, białego i czerwonego.
Dawny herb Chorodowa (Chodorostawu) - w tarczy czerwonej trzy belki srebrne, zwężające się ku dołowi. Herb ten pochodził od rodziny Chodorowskich z Chodorostawu właśnie. Miasto zostało po raz pierwszy wspomniane w dniu 5 XI 1394 r. Jego właścicielem był wówczas Dymitr (Waszek), syn Wołczka "pan i prawowity dziedzic Chodorowa, powiatu w Ziemi Ruskiej". W roku 1436 Władysław III przeniósł miasto z prawa polskiego na magdeburskie. Panem miasta był wówczas Dymitr stolnik (wg. Paprockiego łowczy) lwowski. W roku 1460 Jursza Chodorowski - syn Dymitra wybudował tu drewniany kościół obrządku łacińskiego. Przywilej zmieniający prawa został potwierdzony jeszcze w 1524 r., ustalono wówczas również terminy cotygodniowych targów (czwartki) i jarmarków (czwartek w oktawie Bożego Ciała). Związki Chodorowskich z Chodorowem kończą się w 1694 r.
Dziś Chodorów ma już całkowicie inny herb. Zaczął on się pojawiać na pieczęciach miejskich w XIX w. W tarczy błękitnej, na gruncie srebrnym, rybak stojący w ubraniu srebrnym, w jego dłoniach sieć, pająkiem zwana (паук), złota. Został zatwierdzony dnia 26 VIII 1995 r.
Herb Goraja - w polu czerwonym łódź złota, pod nią trzy belki srebrne, zwężające się ku dołowi. Znajdujący się w nim Korczak pochodzi od rodziny Gorajskich, a konkretniej od najsławniejszego jej członka Dymitra z Goraja i Bożegodaru - marszałka i podskarbiego wielkiego koronnego, któremu miejscowość nadał w roku 1377 Ludwik Węgierski. Najprawdopodobniej Goraj uzyskał wtedy również prawa magdeburskie, zaś już dwa lata później nastąpiła erekcja pierwszej parafii. Gorajscy władali miastem do 1508 r., kiedy to przejął je Mikołaj Firlej z Dąbrowicy. Sprzedał on Goraj Wiktorowi Sienieńskiemu, który znów wyzbył się go na rzecz Andrzeja Górki h. Łodzia. To od Górków pochodzi złota łódź w herbie dzisiejszej wsi. Barwy Goraja znalazły się również w logu klubu sportowego LKS Metalowiec Goraj.
Gorajscy i Górkowie byli sobą powiązani od dłuższego czasu. Na widocznym tu herbie osobistym biskupa Uriela Górki widać wyraźnie symbole obydwu rodzin - pierwszą ćwiartkę zdobi udostojniona biskupimi insygniami Łodzia, w drugiej i trzeciej miejsce znalazł Nałęcz, zaś w czwartej Korczak Gorajskich.
Herb Kapatkiewiczy - w polu błękitnym trzy belki srebrne, zwężające się ku dołowi. Herb ten upamiętnia rodzinę Jeleńskich, którzy rządzili w mieście do 1863 r., gdy zostało skonfiskowane. Kolor pola może być nawiązaniem od postaci Samuela Jeleńskiego, na którego portrecie widnieje błękitna tarcza z gwiazdą i Korczakiem na niej. Obecny wzór herbu zatwierdzona dnia 21 IX 2001 r., zaprojektował go Siergiej Rassadin.
Wraz z herbem ustanowiono też flagę Kapatkiewiczy - trzy srebrne wręby na błękitnym tle. Jej wysokość ma się do szerokości, jak 1:2.
Herb Miru - w polu złotym mur blankowany z czerwonej cegły, na którym trzy wręby srebrne, spoza muru pół orła czarnego w koronie złotej, oręż jego złoty, jęzor czerwony. Herb zawiera trzy istotne symbole - Korczak, mur i pół cesarskiego Orła. Wręby z nim zawarte pochodzą od rodziny Iliniczy, która władała Mirem od 1495 r. - od czasów starosty brzeskiego i kowieńskiego Jurija Iwanowicza Ilinicza, który już w roku 1506 rozpoczął tu budowę sławnego do dziś dzień zamku wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Rodzina władała Mirem do bezpotomnej śmierci hrabiego Jerzego Ilinicza, po którym majątek przejął przybrany syn - książę Mikołaj Krzysztof Sierotka-Radziwiłł. To od Radziwiłłów (a konkretnie od cesarskiego Orła, którym udostojniono ich rodzinny herb w 1547 r.) pochodzi mirowski Orzeł. Obecny na tarczy mur symbolizuje wspominany już zamek. Obecny rysunek został zatwierdzony dnia 30 lipca 2002 r.
Wraz z herbem ustanowiono też flagę. Wyobraża ona znany już z herbu mur, jej wysokość ma się do szerokości, jak 1:2.
Herb Mołodowa - w polu czarnym dzwon złoty, dzielony z krzyż z polem sercowym; w polu I trzy trąby, połączone ustnikami; w polu II trzy wręby; w polu III gwiazda pięcioramienna; w polu IV lilia podwójna, z pierścieniem w środku; w polu sercowym gałąź dębu z trzema żołędziami i dwoma liśćmi. Dzwon obecny w herbie wyobraża prawdziwy obiekt - ufundowany przez Symeona Woynę w 1583 r. na cześć swego zmarłego ojca - Mateusza. Dąb na tarczy sercowej wyrysowanego na dzwonie herbu pochodzi od rodziny Skirmunt h. Dąb - panów na Mołodowie w latach 1798-1870. Rysunek herbu został zatwierdzony dnia 11 III 2011 r.
Podskarbiówka Ławryna Woyny z roku 1577 przedstawia pierwotny wygląd herbu rodziny Woynów - dziedziców na Mołodowie w latach 1493–1582. Tarcza dzielona w krzyż, w polu I Korczak, w polu II Trąby, w polu III Pietyrog, w polu IV odmienna Gozdawa.
Herb Symeona Woyny (herby Korczak i Trąby zamienione miejscami, Gozdawa bez odmiany) wraz z jego inicjałami i strusimi piórami w klejnocie.
Herb Symeona Woyny bezpośrednio z dzwonu w Mołodowie - w polu I Trąby, w polu II Korczak, w polu III Pietyrog, w polu IV Gozdawa, w klejnocie sześć piór strusich.
Dzwon wykonany w Kownie przez Martina Hoffmanna w 1583 r. na zamówienie Symeona Woyny.
Stary herb Mołodowa - tarcza dzielona w krzyż z tarczą sercową; w polu I błękitnym trzy trąby srebrne, połączone ustnikami; w polu II czerwonym trzy wręby złote; w polu III czerwonym gwiazda pięcioramienna złota, wewnątrz czerwona; w polu IV błękitnym dwa łuki ze strzałami srebrne cięciwami ku sobie zwrócone; w tarczy sercowej czerwonej gałąź dębu z trzema żołędziami i dwoma liśćmi złota.
Herb Oleska - tarcza dzielona w krzyż; w polu I błękitnym półksiężyc złoty, zwrócony barkiem ku dołowi, nad nim – pomiędzy dwiema gwiazdami złotymi – strzała złota grotem ku górze skierowana; w polu II topór srebrny w prawo zwrócony; w polu III czerwonym jabłko zielone przebite trzema mieczami: w skos, w skos lewy i na opak; w polu IV trzy wręby srebrne. Pochodzi on wprost od herbu genealogicznego pana miasta - wojewody ruskiego Jana Daniłowicza h. Sas.
Herb Jana Daniłowicza - rzeźba z oleskiego zamku powstała w 1605 r. Zawarte na tarczy symbole oznaczają kolejnych przodków wojewody: jego matką była Katarzyna Tarło h. Topór, babką ojczystą Katarzyna Odnowska h. Herburt, zaś babką macierzystą Regina Malczycka h. Korczak. Godła wspomnianych jeszcze raz powtórzone zostały w dłoniach cherubów otaczających kartusz. Dzieło przedstawia też dwa klejnoty rodowe - Daniłowiczów i Tarłów.
Herb z roku 1787 - tarcza dzielona krzyż; w polu I czerwonym krzyż liliowy srebrny, w polach II i III srebrnych po osiem kul czerwonych; w polu IV czerwonym wieża obronna z bramą srebrna.
Pieczęć miejsca z roku 1867. Na niej tarcza dzielona w krzyż, w polach kolejno półksiężyc (zniekształcona wersja herbu Sas?), Herburt, Korczak i Topór, całość zwieńczona koroną. W otoku napis: ZWIERZCHNOŚĆ GMINY MIASTA OLESKO. Widać tu powrót do symboli używanych przez dawnych dziedziców, jednak nie tak dosłowny, jak w herbie obecnym.
Herb Pruchnika - w tarczy czerwonej trzy wręby srebrne, nad nimi takiż krzyż kawalerski. Godło pochodzi od rodziny Pruchnickich h. Korczak, z której wywodził się założyciel miasta Kostko Słoneczkowic z Rozborza, za jego rządów erygowano tu parafię i wybudowano kościół. W 1436 roku jego synowie Piotr, Aleksander i Jan Rozborscy, przenieśli siedzibę rodu z Rozborza do Pruchnika i przyjmując nazwisko Pruchniccy nadali miastu swój herb. Ich władza trwała jeszcze przeszło wiek, aż do lat 60-tych wieku XVI, kiedy miasto przejął Jan Pieniążek h. Odrowąż. Obecny wzór herbu został ustanowiony przez Radę Miejską dnia 14 XI 2016 r. Nawiązuje on wprost do symbolu przyjętego w roku 1975 - odróżnia je tylko kształt tarczy.
Pieczęć miasta Pruchnika z roku 1831 przedstawia wręby Korczaka. W otoku umieszczono napis: URZĄD MIASTA PRUCHNIKA . 1831 . Była ona stosowana przez wiele lat - prezentowana tu odbitka została wykonana pod dokumentem z 1912 r.
Herb z lat 2008-2016. W tych latach miasto posługiwało się pierwotną wersją swego godła - wrębami bez żadnych dodatków. Herb ten został ustanowiony dnia 14 XI 2008 r. uchwałą Rady Gminy Pruchni nr 160/XXIV/2008.
Herb Radomyśla nad Sanem - w tarczy czerwonej trzy belki srebrne w słup. Pochodzi od rodu Horodyńskich h. Korczak, a konkretnie od Dominika Horodyńskiego - dzierżawcy dóbr w Skowierzynie i Radomyśla, który "użyczył" miastu swego Korczaka w 1809 r.
Herb Stratyna - w tarczy czerwonej trzy wręby srebrne. Herb pochodzi od jego właścicieli Bałabanów h. Korczak. Pierwszym panem na Stratynie był właśnie protoplasta rodu Maśko Bałabanowicz ze Stratyna, który najprawdopodobniej założył tą miejscowość w 1464 r. Kolejni właściciele dbali o swoje włości - biskup lwowski Gedeon założył tu szkołę i drukarnię, jego brat Bazyli był pierwszym władcą i budowniczym stratyńskiego zamku, jego syn starosta winnicki, rohatyński i trembowelski Aleksander dokończył dzieło ojca.
Herb Strusowa - tarcza dzielona w słup, w polu I złotym krzyż błękitny, w polu II czerwonym trzy pasy złote. Krzyż ma on symbolizować tradycje chrześcijańskie, pasy trzy wsie Strusów, Warwaryńce i Nałuże. Kolor czerwony nawiązuje do dawnej tradycji miejskiej. Herb ten ustanowiono 11 V 2004 r. Dawniej miasto posługiwało się po prostu herbem właścicieli - Strusiów z Komorowa h. Korczak.
Rysunek przedstawiający dawny herb Strusowa - Korczak Strusiów. Rodzina ta władała miejscowością od początku XVI wieku. Wtedy właśnie narodził się jej herb i nazwa (wcześniej zwano ją Podbogorodycze). Dziedzice ci przyczynili się do nadania miastu praw magdeburskich i przywileju cotygodniowych targów i dwóch jarmarków rocznie w roku 1610. Wznieśli tu też zamek. Historia Strusiów w Strusowie kończy się w latach 80-tych XVIII w., gdy miasto przejął ród Lanckorońskich. Herb ten został potwierdzony przez władze austriackie pod koniec XVIII w.
Pieczęć Strusowa z roku 1848 - całkowicie inny symbol - pielgrzym pod okiem opatrzności.
Herb Szczebrzeszyna - w polu czerwonym trzy wręby srebrne. Herb pochodzi od rodu Gorajskich. Miasto stało się własnością rodziny za Dymitra z Goraja, który otrzymał go od Ludwika Węgierskiego w 1378 r., nadanie to powtórzył Władysław Jagiełło. Za Dymitra Szczebrzeszyn otrzymał też prawa magdeburskie. W roku 1555 miasto przeszło pod władzę Górków, jednak dawny herb pozostał - widać go chociażby na pieczęci z 1636 r. W XX w. władze rosyjskie postanowiły wprowadzić nowy herb - tarcza dzielona w słup, w I polu kupiec stojący przy ladzie i wadze, w polu II narzędzia tkackie, jednak projekt ten nigdy nie wszedł w życie.
Dziś herb jest wykorzystywany w wielu miejscach i okazjach. Znalazł sobie miejsce na przykład w logu klubu ASPN Roztocze Szczebrzeszyn istniejącego od 1925 r.
Rewers szczebrzeskiej monety zastępczej o nominale 4 chrząszczy wybitej w roku 2009. Widoczny herb miasta - tarcza Korczaka.
Herb gminy Goraj - w polu czerwonym łódź złota, pod nią trzy belki srebrne, zwężające się ku dołowi. Herb nie różni się niczym od godła samego Goraja, w tym samym czasie został też ustanowiony - odwołuje się do rodzin Gorajskich i Górków.
Oficjalny wizerunek herbu ze strony gminy.
Flaga gminy Goraj - pasy kolorystycznie dopasowane do herbu.
Herb gminy Hańsk - w polu czerwonym trzy wręby srebrne, pod nimi dąb ośmiolistny złoty. Korczak w nim zawarty odnosi się do rodu Hańskich, z których Andruszko rządził tymi ziemiami już w 1428 r. Dąb odnosi się do porastających teren gminy lasów, trwających tu od niepamiętnych czasów dębów, lecz również do miejscowości Dubeczno, której nazwa pochodzi właśnie od dębu. Herb został ustanowiony dnia 30 VI 2009 r.
Herb gminy Niemce - w polu czerwonym rzeka błękitna, nad nią portyk o czterech kolumnach srebrny, nad nim, od prawej strony trzy wręby srebrne, od lewej strony na barku podkowy srebrnej krzyż kawalerski złoty, przy ocelach podkowy zaćwieczone ukośnie takie same dwa krzyże. Rzeka symbolizuję przepływającą tu Ciemięgę, dwa umieszczone na tarczy szlacheckie godła to Korczak i Dąbrowa. Herb został ustanowiony 30 IV 2015 r.
Herb gminy Pruchnik - w polu czerwonym krzyż kawalerski srebrny, pod nim trzy takież wręby. Herb jest tożsamy z symbolem miasta Pruchnik.
Gmina Pruchnik posiada również flagę (tożsamą z flagą samego Pruchnika),jest nią czerwona płachta z umieszczonym na niej godłem gminy. Została ustanowiona równo z herbem.
Herb gminy Radomyśl nad Sanem - w tarczy czerwonej trzy belki srebrne w słup. Herb tożsamy z symbolem samego Radomyśla.
Herb gminy Stryszawa - w polu czerwonym dwa tasaki-nacinacze do tzw. spadowania kory drzew żywicznych o ostrzach srebrnych i rękojeściach złotych w słup, ostrzami do skrajów tarczy, a pod nimi trzy wręby srebrne. Herb został ustanowiony uchwałą Rady Gminy nr VI/26/2007 z 29 III 2007 r.
Flaga gminy Stryszawa to prostokątny płat czerwonej tkaniny o proporcjach 5:8 z białym trójkątem od drzewca, a na nim herb gminy. Odcięte przez biały trójkąt czerwone pola symbolizują wzniesienia Beskidu Żywieckiego i Makowskiego, które górują nad wszystkimi wioskami Gminy.
Herb gminy Zaleszany - w polu błękitnym trzy wręby srebrne między dwiema ukorzenionymi sosnami złotymi. Zawarty w nim Korczak pochodzi od rodziny Horodyńskich. Herb został ustanowiony dnia 21 VIII 2007 r.
Flaga gminy jest prostokątny płat materii o proporcjach: 5 : 8 barwy błękitnej, a przy drzewcu godło z herbu gminy. Została ustanowiona wraz z herbem.
Herb gminy Zarzecze - w polu zielonym falowaną linią skos prawy srebrny, nad nim trzy wręby srebrne, pod nim srebrna lilia podwójna, z pierścieniem złotym w środku. Zawarty w herbie Korczak upamiętnia Jana Sieńko żyjącego w 2 połowie XIV wieku, pochodzących od niego Siennowskich, Krzeszowskich, Gorajskich oraz Drohojewskich. Skos odwołuje się do rzeki Mleczki, zaś Gozdawa do rodzin Ramszów i Dydyńskich. Herb został ustanowiony dnia 28 X 2009 r.
Flagą gminy o proporcjach: 8:5 dzielona jest w pas, jak 2:1:1. Została ustanowiona wraz z herbem.
Herb powiatu biłgorajskiego - w polu czerwonym trzy wręby srebrne, nad którymi takiż półniedźwiedź-półorzeł z koroną złotą na szyi. Korczak w nim zawarty odwołuje się do założyciela Biłgoraja - wspominanego już Adama Gorajskiego. Niedźwiedź pochodzi z herbu dawnej ziemi chełmskiej, zaś orzeł od ziemi przemyskiej. Herb zaprojektował dr Henryk Seroka, został ustanowiony dnia 27 VI 2000 r.
Herb ziemi chełmskiej z "Recueil d'armoiries polonaises". Srebrny niedźwiedź między trzema dębami - w zależności od okresu, czy twórczej inwencji artysty herb przyjmował najróżniejsze warianty kolorystyczne.
Herb ziemi przemyskiej z "Herbów Rzeczypospolitej Polskiej i W. X. Litewskiego". W polu błękitnym dwugłowy orzeł złoty, nad nim takaż korona (dawniej dawano polu tarczy też barwę czerwoną). Po jego bokach dodano jeszcze herby biskupstwa przemyskiego przedstawiający Chrystusa z barankiem i miasta Przemyśla - niedźwiedzia pod złotą gwiazdą.
Razem z herbem ustanowiono też flagę powiatu biłgorajskiego, przedstawia ona tarczę herbową na tle czerwono-srebrno-złotych pasów odwołujących się do barw herbowych.
Herb powiatu kraśnickiego - w polu czerwonym trzy wręby srebrne, nad którymi takiż pół jelenia srebrnego w prawo z koroną złotą na szyi. Umieszczony w nim Korczak wspomina rodzinę Gorajskich - założycieli i pierwszych panów miasta Kraśnika. Jeleń nawiązuje do herbu województwa lubelskiego. Rysunek uchwalono dnia 29 XII 2000 r.
Współczesna wersja herbu województwa lubelskiego obowiązująca od roku 2002. Symbol ma długą i bogatą historię - opisywał go już Długosz, pojawił się w rycinie ze "Statutów" Jana Łaskiego (tu jeleń złoty), czy w "Gnieździe cnoty" Paprockiego.
Razem z herbem ustanowiono też flagę powiatu kraśnickiego. Przedstawia ona tarczę herbową na tle trzech pionowych słupów o równej szerokości: czerwonego, srebrnego i złotego.
Herb powiatu suskiego - w polu czerwonym trzy wręby srebrne, nad którymi głowa orła srebrna w koronie złotej, oręż i jęzor złoty, po jej bokach po jednym świerku złotym. Zawarty w tym herbie Korczak odnosi się do rodu Komorowskich, władających Suchą Beskidzką i okoliczmi od czasów hrabiego Piotra. Ziemie te pod rządami wspomnianej rodziny były czasem zwane nawet "państwem suskim". Głowa orła została zaczerpnięta z herbu województwa małopolskiego, zaś świerki symbolizują tutejsze lasy. Ustanowiony został dnia 19 I 1999 r.
![[1]](https://static.miraheze.org/korczakwiki/a/a1/Benedykt_Woyna_herb.jpg){kind=link}
Razem z herbem ustanowiono też flagę powiatu suskiego. Wyobraża ona tarczę herbową na tle trzech poziomych pasów: srebrnego, złotego i czerwonego.