Józef Rafał Wereszczyński

List Józefa Wereszczyńskiego do Michała Kossakowskiego z 7 IV 1772 r.

Józef Rafał Wereszczyński herbu Korczak (6 VII 1749 - 10 VII 1820) – poseł powiatu upickiego na Sejm Czteroletni w 1788 roku, starosta upicki w latach 1776–1794, starosta kurklewski, z Wereszczyna w parafii Rakiszki.

Życiorys

Urodził się 6 VII 1749 w rodzinie starosty kurklewskiego Franciszka Wereszczyńskiego i Barbary z Klopmanów. Po śmierci ojca w 1763 przejął starostwo. W 1774 przemawiał przed Trybunałem Duchownym Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sejm Ekstraordynaryjny roku 1775 wyznaczył go jednym z komisarzy do rozgraniczenia majętności Syrutan pisarza grodzkiego starodubowskiego Tomasza Łapy z dobrami granicznymi, takimi jak Uciana - własność starościców horodelskich Strutyńskich. Ten sam sejm, na podstawie apelacji z Ziemstwa Trockiego, odesłał także sprawę Wereszczyńskich z Karmelitami Antolepskimi i ks. Powiłańskim do Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego.

List ks. Cyriaka z 31 I 1775

Do podkomorzego żmudzkiego Jakuba Ignacego Nagurskiego wspominający o sprawie Wereszczyńskiego z Karmelitami.

• 
• 
• 

W 1776 r. Józefa wybrano posłem powiatu upickiego na Sejm Ordynaryjny Warszawski. Trzy dni przed rozpoczęciem obrad - dnia 23 VIII - przystąpił do konfederacji Andrzeja Mokronowskiego. Niewiele wcześniej otrzymać musiał stanowisko starosty sądowego upickiego. W tym samym roku w Grodnie ukazał się wiersz "Z okoliczności publicznego odjazdu na Starostwo Sądowe Upitskie JW. JP. Józefa Wereszczyńskiego". Ponownie zasiadał w sejmie w 1780, w tym samym roku odznaczono go także Orderem Św. Stanisława. Wtedy też, wraz z matką i bratem Krzysztofem, skarżył dekret Ziemstwa Upickiego z dnia 31 X 1777 r. w sprawie dóbr Giminiany wcześniej zapisanych i darowanych Wereszczyńskim przez starostę moskwitelskiego Tadeusza Muśnickiego.
W 1781 r. miał miejsce jego ślub z kasztelanką żmudzką Eleonorą Giełgudówną - córką Antoniego Onufrego i Karoliny Eleonory z Oskierków Giełgudów. Z tej okazji powstał "Hymen na gody Jaśnie Wielmożnego Jmci Pana Józefa na Wereszczynie Wereszczyńskiego kawalera S. Stanisława sądowego powiatu Upit. Kurkleckiego etc. starosty i Jaśnie Wielm. Eleonory Giełgudowny kasztelanki Xię. Żmudzkiego w dożywotnią przyiażń wchodzących" autorstwa ks. Kazimierza Kognowickiego. Wydany w Wilnie utwór rozpoczyna się słowami:
"Czy starość wam zawadza?
Młody się szczep odmładza
Co rok od swey miazgi:
Nie zmieni płci swey farby.
Lat zeszłych znacząc karby,
Będą wam drobiazgi".
W tym samym roku - dnia 21 V - został wezwany przed sąd w sprawie przeciwko chorążemu upickiemu Benedyktowi Karpiowi

Notatka woźnego sądowego z 21 V 1781

• 
• 

11 IX 1782 r. otrzymał od monarchy przywilej lenności na dobra, o które jeszcze w tym samym roku musiał sądzić się z wojewodą brzeskim Janem Tadeuszem Zybergiem; na mocy wyroku "... takowe dobra Surdegi alias Zwieluny, Kumpiniki, Brożyszki, Goyduti, Skwerby, Sterkowicze, z Zaściankami i wszelkiemi do onych attynencyami, maią bydź z pod dożywotniey Possessyi JW. Woiewody wyięte, a do lenney JW. Stty oddane, z uchyleniem wraz wyciągnioney i opłacaiącey się do tych czas Kwarty, czyli Skarbowego podatku". W dniach od 30 IX do 9 XI 1782 r. posłował na sejm zwyczajny w Warszawie. Po III 1785 Jan Zyberg wytoczył Józefowi kolejną sprawę - o skasowanie przywileju z 1782, ukaranie Wereszczyńskiego za niesłuszne postawienie przed sądem i pokrycie kosztów towarzyszących postępowaniu.

Druki dot. strawy Wereszczyńskiego z Zybergiem

1782

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

1785

• 
• 
• 
• 

W 1788 r. wybrany ze stanu rycerskiego sędzią Sejmu Czteroletniego. Dnia 19 III 1800 r. dzieci Wereszczyńskiego odegrały dla ojca przedstawienie imieninowe pod tytułem "Cnota uwieńczona", wydane drukiem w 1802 w Nitawie [[1]].
Józef zmarł dnia 10 VII 1820 r. pozostawił po sobie owdowiałą żonę i dzieci: Barbarę, Ignacego, Karola, Karolinę, Krzysztofa, Mariannę, Antoninę, Ludwikę zwaną Ludką i Władysława.

Źródła

Prawa konstytucye y przywileie Królestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, Warszawa 1782
Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889
A. Rachuba, Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 2, Województwo trockie, Warszawa 2009
Henry Neumüller, Ritterorden St. Stanislaus Gestiftet 1765 Teil 1, Norderstedt 2016
Elektroniczna baza bibliografii Estreichera [[2]]