Katarzyna z Oleśnicy
| Katarzyna Oleśnicka | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
 | ||||||||||||
|
Katarzyna Oleśnicka h. Korczak (Katarzyna Gorajska, Sienieńska, z Sienna, z Rymanowa; zm. ok. 1390 r.) - jedna z trzech córek Dymitra z Goraja i Beaty Mokrskiej z Bożegodaru. Żona Dobiesława Oleśnickiego h. Dębno i matka trzynaściorga dzieci, między innymi Prymasa Polski Jakuba z Sienna i Doroty Oleśnickiej - wychowawczyni córek króla Kazimierza Jagiellończyka.
Małżeństwo
Katarzyna wyszła w 1413 r. za sławnego już rycerza Dobiesława z Oleśnicy h. Dębno. Przyszły małżonek Gorajskiej zdążył już zasłynąć np. podczas turnieju zorganizowanego w 1404 r. przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Konrada von Jungingena w Toruniu. Miał on wówczas zwyciężyć wszystkich stawających mu naprzeciw. Gonitwy przeciągnęły się wówczas aż do godziny trzeciej w nocy. Dowodził on również chorągwią oleśnicką pod Grunwaldem, a także był jednym z dowódców podczas oblężenia Malborka. Do społu z Janem Kobylańskim h. Grzymała wtargnął do samego zamku. Prócz tego w momencie ślubu piastował również godność kasztelana wojnickiego, którą objął dwa lata wcześniej. Warto zwrócić też uwagę na koligacje rodzinne rycerza - jego brat Jaśko był ojcem Zbigniewa Oleśnickiego - biskupa krakowskiego i kardynała (na płycie grobowej owego Zbigniewa widnieje nawet wizerunek Korczaka Gorajskich). W 1413 r. Dobiesław podpisał również akt unii w Horodle. W tym samym roku Katarzyna została matką przyszłego prymasa Jakuba.
W 1415 r. w Lublinie, doszło do podziału majątków Dymitra. Dobiesław stał się wówczas właścicielem Bożego Daru i Rymanowa, w którym wybudował zamek. W kolejnych latach mąż Katarzyny pełnił szereg urzędów, zostawał odpowiednio: kasztelanem lubelskim (1433), sandomierskim (1435), starostą krakowskim (1438), podczaszym krakowskim (1438-1439), a na koniec wojewodą sandomierskim (1438-1440).
Dnia 30 IV 1424 r. zmarła matka Katarzyny.
Kariera Dobiesława kwitła w dalszym ciągu. W lecie 1419 r. był świadkiem rokowań króla i księcia Witolda z Erykiem, królem państw unii kalmarskiej, i 15 VII pod Czerwińskiem przywiesił swoją pieczęć na akcie przymierza polsko-duńskiego. Był obecny przy wystawieniu przez Władysława II Jagiełłę przywileju czerwińskiego w 1422 r. W marcu 1423 r. uczestniczył w spotkaniu Jagiełły z cesarzem Zygmuntem Luksemburczykiem w Spiskiej Wsi, zaś w jesieni brał udział w obradach sejmu w Warcie. Był obecny również przy nadaniu przywileju jedlneńskiego w 1430 r. 3 VII 1431 roku, w czasie wyprawy łuckiej wysłał listy wypowiednie wielkiemu księciu litewskiemu Świdrygielle z obozu wojskowego w Bystrzycy na ziemi lubelskiej. Jego chorągiew przysłużyła się zwycięstwu nad bratem króla polskiego. W 1431 r. Dobiesław ufundował murowany kościół pw. św. Zygmunta i klasztor Paulinów z Siennie, który ukończono w 1442 r. 31 XII 1435 r. podpisał akt pokoju w Brześciu Kujawskim. W roku 1440 odwiedził go również bratanek - biskup Zbigniew. W ty samym roku był jednym z towarzyszących młodemu Kazimierzowi Jagiellończykowi w drodze na Litwę, gdzie miał zostać jej namiestnikiem. Dobiesław zmarł dnia 13 IX 1440 r. i został pochowany w Siennie.
Po śmierci męża Katarzyna została właścicielką zamku w Rymanowie. Prawdopodobnie wyszła ponownie za mąż za Jana z Oleśnicy (ok. 1400-1460). W roku 1479 Rymanów, jaki i dwadzieścia innych okolicznych miejscowości, należały już zarówno do wdowy po Dobiesławie, jak i do jej dzieci.
Potomstwo
Jakub z Sienna
Urodził się w roku 1413. Studiował prawo i teologię w Rzymie. Od 1435 był kanonikiem krakowskim, pełnił funkcję sekretarza króla Władysława Warneńczyka, następnie króla Kazimierza Jagiellończyka. Wysyłany w misjach dyplomatycznych w 1442 na Węgry, a w 1448 do Rzymu. Po śmierci kardynała Zbigniewa Oleśnickiego w 1455 wybrany został administratorem diecezji krakowskiej. W 1459 reprezentował króla na kongresie w Mantui gdzie omawiano kwestię zorganizowania ewentualnej krucjaty antytureckiej. Dnia 24 XI 1460 papież Pius II mianował Jakuba z Sienna biskupem krakowskim, za nowym biskupem opowiedziała się kapituła krakowska. Niestety król miał inne plany i żądał mianowania biskupem krakowskim Jana Gruszczyńskiego. Nowy biskup przyjął sakrę 31 V 1461 r. na zamku w Pińczowie. Konflikt z królem narastał papież Pius II bullą z 2 VI 1461 groził klątwą w razie nieuznawania biskupa Jakuba, z kolei król skazał go na banicję. Ostatecznie papież Pius II 16 I 1462 r. odebrał zarząd diecezji krakowskiej Jakubowi z Sienna, a cały konflikt na miejscu w Polsce miał rozstrzygnąć legat papieski Hieronim Lando arcybiskup Krety. W styczniu 1463 na sejmie w Piotrkowie Trybunalskim Jakub ukorzył się przed królem i zrzekł się biskupstwa krakowskiego. Od papieża Piusa II Jakub otrzymał wysokie odszkodowanie, a z woli króla w marcu 1465 otrzymał biskupstwo włocławskie. W tym samym roku reprezentował króla podczas rozmów z zakonem krzyżackim w Toruniu kończących wojnę trzynastoletnią. Był sygnatariuszem aktu pokoju toruńskiego 1466 roku. We Włocławku i w Gnieźnie ufundował dębowe stalle oraz bogate sprzęty liturgiczne. Część swojego księgozbioru zapisał w testamencie Akademii Krakowskiej. Zmarł dnia 4 X 1480 r. Pochowany został w katedrze gnieźnieńskiej.
Jan z Sienna
Zwany Janem Otha de Przeperow, bądź Janem z Chotcza. Piastował funkcje podkomorzego przemyskiego w latach 1441-1448, starosty sandomierskiego, kasztelana lwowskiego i wojewody ruskiego. Dnia 3 VII 1431 r., w czasie wyprawy łuckiej wysłał listy wypowiednie wielkiemu księciu litewskiemu Świdrygielle z obozu wojskowego w Bystrzycy na ziemi lubelskiej. Wyróżnił się w wojnie Władysława Jagiełły ze Świdrygiełłą. Po walkach polsko-litewskich o Olesko w latach 1382-1432, król Władysław nadał mu ten gród, za zasługi wojenne. Syn Katarzyny był także założycielem Złoczowa (1442) w województwie ruskim. Był żonaty z Barbarą, córką kasztelana sandomierskiego Klemensa ze Strzelec Wątróbka h. Oksza. Zmarł przed rokiem 1477. Pozostawił pięciu synów: kanonika gnieźnieńskiego Dobiesława, kanonika krakowskiego Zygmunta, Pawła, Piotra i Jana - kasztelana małogoskiego i podkomorzego sandomierskiego.
Andrzej Sienieński
Zwany Andrzejem z Sienna, bądź z Gołogór. W 1475 r. uwięził w wieży swego zamku młynarza ze wsi Głębokie oskarżonego o kradzież wołu. Dwa lata później został podkomorzym sandomierskim. Był żonaty z Katarzyną z Gołogór. Miał dwóch synów: Wiktoryna (ok. 1463-1530), męża Elżbiety Dembińskiej h. Odrowąż i Jana (zm. po 1526) kasztelana kamienieckiego i halickiego, męża Anny Buczackiej h. Abdank i ojca Jana arcybiskupa lwowskiego.
Dymitr z Sienna
Kasztelan sanocki, proboszcz skalbmierski, kanonik krakowski w 1452 r., gnieźnieński w 1454 r., dziedzic Rymanowa. Zmarł w 1465 r.
Mikołaj z Sienna
Kanonik krakowski, scholastyk wiślicki w 1448 r., kanonik gnieźnieński w 1455 r., archidiakon sandomierski w 1478 r. Zmarł w 1484 r.
Paweł z Sienna
Sekretarz królewski Władysława Warneńczyka w 1439 r., dworzanin królewski w 1444 r., zginął w bitwie pod Warną dnia 10 XI 1444 r.
Piotr z Sienna
Łowczy sandomierski.
Zygmunt z Sienna
Zmarł w młodym wieku.
Wiktor z Sienna
Zmarł w młodym wieku.
Zbigniew z Sienna
Zmarł w młodym wieku.
Marcin z Sienna
Zmarł w młodym wieku.
Maciej z Sienna
Zmarł w młodym wieku.
Dorota Oleśnicka z Sienna
Jedyna córka Katarzyny Oleśnickiej. Wychowawczyni córek Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki.
Córki króla Kazimierza IV:
- Jadwiga Jagiellonka (ur. 21 IX 1457, zm. 18 II 1502) Król Węgier Maciej Korwin podejmował starania o jej rękę czterokrotnie, jednak za każdym razem spotykał się z odmową. Dnia 14 XI 1475 r. poślubiła księcia bawarskiego Jerzego Bogatego. W nawiązaniu do ich wystawnego wesela organizuje się festiwal Wesele w Landshut (Landshuter Hochzeit). Była matką sześciorga dzieci: Ludwika (1476-przed 1496), Ruprechta (ur. 1477) - zmarłego z dzieciństwie, Elżbiety (1478-1504) - żony Ruprechta z Palatynatu, Małgorzaty (1480-1531) - zakonnicy w Neuburgu, Wolfganga (ur. 1482) - zmarłego jako niemowlę. Jadwiga, choć podpisywała się „geborene Königin von Polen” (urodzona królowa Polski), nie utrzymywała bliższych kontaktów ze swoją rodziną. 31 I 1503 r. jej brat, Aleksander Jagiellończyk, pisząc do jej męża, nie wiedział, że Jadwiga nie żyła już od roku.
- Zofia Jagiellonka (ur. 6 V 1464, zm. 5 X 1512) Była szóstym dzieckiem pary królewskiej. Dnia 14 II 1479 r. poślubiła Fryderyka Hohenzollerna, margrabiego brandenburskiego na Ansbach i Bayreuth. Miała z nim osiemnaścioro dzieci. Byli to: Elżbieta ( ur. 30 VI 1480) - zmarła z wieku niemowlęcym, Kazimierz (27 IX 1481-21 IX 1527) - margrabia brandenburski na Ansbach, Małgorzata (10 I 1483-10 VII 1532), Jerzy (4 III 1484-27 XII 1543) - książę karniowski, Zofia (10 III 1485-24 V 1537) - żona księcia legnickiego Fryderyka II, Maria (ur. 1486) - zmarła w niemowlęctwie, Anna (5 V 1487-7 II 1539) - żona księcia cieszyńskiego Wacława II, Barbara (31 VII 1488-2 V 1490), Albrecht (17 V 1490-20 III 1568 - wielki mistrz krzyżacki i książę pruski, Fryderyk (13 VI 1491-1497), Jan (9 I 1493-5 VII 1525) - wicekról Walencji, Elżbieta (25 III 1494-31 V 1518) - żona margrabiego badeńskiego Ernesta, Barbara (24 IX 1495-IX 1552) - żona landgrafa na Leuchtenbergu Jerzego, Fryderyk (17 I 1497-20 VIII 1536) - proboszcz w Würzburgu, Wilhelm (30 VI 1498-4 II 1563) - arcybiskup Rygi, Jan Albrecht (20 IX 1499-17 V 1550) - biskup Halberstadtu i arcybiskup Magdeburga, Fryderyk Albrecht (30 XI 1501-24 VII 1504), Gumprecht (16 VII 1503-25 VI 1528) - proboszcz w Bambergu i Würzburgu.
- Anna Jagiellonka (ur. 12 III 1476, zm. 12 VIII 1503) Była jedenastym dzieckiem Kazimierza i Elżbiety Rakuszanki. Dnia 2 II 1491 r. poślubiła Bogusława X, księcia pomorskiego, mając zaledwie czternaście lat. Związek przyczynił się do umocnienia więzi Polski z Pomorzem. Jesienią 1502 r., gdy doszło do buntu mieszczan, Bogusław musiał przenieść się z rodziną ze Szczecina do Gartz, skąd później odesłał żonę i dzieci do zamku we Wkryujściu. Anna i Bogusław mięli ośmioro dzieci: Annę (1491/1492-25 IV 1550) – żonę księcia legnickiego Jerzego I Brzeskiego, Jerzego I (11 IV 1493-9/10 V 1531) – księcia pomorskiego, Kazimierza (28 IV 1494-29 X 1518), Zofię (1501-13 V 1568) – żonę króla Danii i Norwegii Fryderyka I, Elżbietę (1499-przed 27 V 1518), Barnima (12 IV 1500-przed 2 XII 1501), Barnima IX Pobożnego (2 XII 1501-2 XI 1573), oraz Ottona IV (przed 12 VIII 1503-przed 1518). Młodo zmarła księżna została pochowana w klasztorze Eldena pod Gryfią. Pochówek księżnej upamiętnia tablica wmurowana na ruinach klasztoru.
- Barbara Jagiellonka (ur. 15 VII 1478, zm. 15 II 1534) Została ochrzczona 26 VII 1478 r. przez biskupa krakowskiego Jana Rzeszowskiego w kościele Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu. 11 VIII 1496 r. w Krakowie Barbara została zaręczona z księciem saskim Jerzym Brodatym. W październiku lub 21 XI 1496 w kościele Świętego Tomasza w Lipsku doszło do zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy królewną a Jerzym. Z owego małżeństwa pochodziło dziesięcioro dzieci: Krzysztof (8 IX 1497-5 XII 1497), Jan (24 VIII 1498-11 I 1537), Wolfgang (1499-12 I 1500), Anna (21 I 1500-23 I 1500), Krzysztof (ur. i zm. 27 maja 1501), Agnieszka (7 I 1503-16 IV 1503), Fryderyk (15 III 1504-26 II 1539), Krystyna saska (25 XII 1505-15 IV 1549) – żona landgrafa Hesji Filipa Wielkodusznego, Magdalena (7 III 1507-28 I 1534) – żona elektora brandenburskiego Joachima II, Małgorzata (7 IX 1508-1510).
_-_Bildnis_Barbara_von_Sachsen_(priv._Coll.).jpg)
- Elżbieta Jagiellonka (ur. 13 XI 1482, zm. 16 II 1517) Najmłodsza i ostatnia z córek Kazimierza IV. W 1496 roku Jan Cycero, elektor brandenburski, rozpoczął starania jej o rękę dla swojego dwunastoletniego syna Joachima. W latach 1505-1509 o małżeństwo zabiegał Bogdan III Ślepy, hospodar mołdawski, jednak m.in. ze względu na sprzeciw Elżbiety do nie doszło do niego. W listopadzie 1515 r. poślubiła Fryderyka II, księcia legnickiego. Elżbieta zmarła przy porodzie córki Jadwigi i została pochowana w kościele kartuzów w Legnicy. W 1548 r. jej zwłoki zostały przeniesione do innej legnickiej świątyni - kościoła św. Jana.
- Elżbieta Jagiellonka (ur. 9 V 1465, zm. 9 V 1466) Trzecia córka Kazimierza Jagiellończyka, zmarła w wieku jednego roku.
- Elżbieta Jagiellonka (ur. 13 V 1472, zm. pomiędzy 19 V 1480, a 20 V 1481) Czwarta córka Kazimierza Jagiellończyka, zmarła w wieku dziecięcym.