Maszko z Wereszczyna
| Maszko z Wereszczyna | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
 | ||||||
 | ||||||
|
Maszko z Wereszczyna herbu Korczak (Waśko, Iwaszko, Mścisław, łac. Wassko de Wereszczyno, Maschko de Werzesczijno; zm. ok. 1460) - podsędek ziemi chełmskiej. Jego dziećmi byli: Wołczko zwany Dymitrem, Bogdan, Wojda, Uliana zwana Choczką i Fiedka z Wereszczyna. Jego ojciec nie jest znany, wiadomo jednak, że miał brata - ojca Jaczka, pana na Świerszczowie. Zwany często protoplastą rodziny Wereszczyńskich.
Życiorys
Waśko po raz pierwszy wymieniony został w dokumencie z dnia 11 X 1436 r., jako podsędek ziemi chełmskiej. Wtedy to, wspólnie z sędzią Gniewoszem z Mościsk, wydał orzeczenie w sprawie dwóch pism przedłożonych do rozpatrzenia przez żonę Mikołaja Jaszczowskiego, Elżbietę. W pierwszym miała ona zabezpieczone czterdzieści grzywien na wsi Matcze, które żona Mikuły z Przewał, Anna Mikulina miała spłacić w ciągu tygodnia, pod karą odstąpienia wsi Elżbiecie. Drugi dokument, dotyczący zapisu stu grzywien na tej samej wsi, został podważony przez kanclerza i marszałka koronnego, co nie przeszkodziło jednak Waśce i Gniewoszowi przyznać Elżbiecie zapisanej sumy.
Podsędek miał najprawdopodobniej niewymienianego nigdy w aktach brata. Wg. Z. Kozickiego już w 1440 r. Waśko cum Jaczkone filiastri suo dokonali między sobą podziału rodzinnych dóbr. Podsędkowi przypadł wówczas Wereszczyn, zaś jego bratankowi Jaczkowi (Jacek?, Jaczkone), Świerszczów z obszarem wytyczonym przez jeziora: Sumin, Ratozie, Krasne i Blizenko. Obie układające się strony zezwoliły sobie nawzajem na przejazd i wyrąb drewna na terenach im podległych. Decyzje te zostały wieczyście zatwierdzone, a drzewa na ziemiach objętych przez podsędka oznaczone znakami metalowymi i ciosami.
W roku 1461 Jaczko wziął za żonę Zochnę, której oprawę w wysokości stu grzywien zabezpieczył na połowie swego majątku. Miał dwóch synów - Hryćka (Grzegorza) i Fiedora, a także sześć córek. Zmarł przed 1476 r.
Dziedzic Wereszczyna aktywnie uczestniczył w posiedzeniach roczków chełmskich, co odnotowano w 1443, oraz dwukrotnie w 1447 r. Od tamtego czasu występuje już pod imieniem Maszko.
Występuje na liście świadków, pod pismem wystawianym przez Władysława Jagiełłę z 1447 r. W tym samym roku zaświadczył, wraz z sędzią Gniewoszem z Mościsk, że wdowa po Małyszce z Czułczyc, Anna, wraz w czwórką swych synów i dwiema córkami, sprzedała Czułczyce za czterysta pięćdziesiąt grzywien podstolemu chełmskiemu, Maciejowi Smokowi.
Dnia 6 V 1448 r. w Chełmie, znów wraz z Gniewoszem, poświadczył sprzedaż należącego do Sułka Grodziszcza za dziewięćdziesiąt grzywien Janowi i Andrzejowi z Ostrowa. W tym roku podsędek zawarł też umowę delimitacyjną z Jaczkiem z Świerszczowa, był także aktywny na ówczesnych roczkach.
W roku 1450 Maszko procedował w Chełmie i Hrubieszowie (możliwe, że także w Krasnymstawie). W środę (feria quarta) po święcie Wezwania Świętych 1451 r. znów odwiedził Hrubieszów. Podsędek jest też wymieniany na posiedzeniach roczków z lat 1452-1453, a także z roku 1456.
W roku 1455, wraz z podstolim chełmskim Waśkiem Skorutą z Młodatycz, poręczył za Spytka z Niedziałowic przeciwko Jurczowi z Hajownik pod wadium stu grzywien. W 1456 r. podsędek został też wymieniony na liście świadków, pod przywilejem wydanym w imieniu Kazimierza Jagiellończyka, przez starostę generalnego Jana Kuropatwę i kasztelana chełmskiego Waśka z Kwasiłowa. Na mocy tego dokumentu biskupstwo chełmskie, i jego władyka Jerzy, otrzymało dań miodową.
W 1458 r. Miszko z Tarnawy zastawił Waśce dworzyszcze osiadłe z kmieciem Chryniem za trzy grzywny. Wiadomo też, że toczył spory graniczne z Iwaszkiem i Fiedorem z Andrzejowa oraz Olechną z synami Stankiem i Aleksandrem z Sosnowicy. Pewne jest, że dziedzic Wereszczyński pełnił funkcję podsędka jeszcze w poniedziałek w oktawę po święcie Jana Chrzciciela w 1459 r.
Po raz ostatni odnotowany został na początku 1460 r.
Źródła
Oleh Anatoliyovych Odnorozhenko, Monumenta Rutheniae heraldica, volumen 1, Charków 2009 [[1]]
Adam Panasiuk, Wereszczyn śladami zapomnianej historii, Warszawa 2011
Włodzimierz Czarnecki, Szlachta ziemi chełmskiej do połowy XVI wieku, Białystok, 2012