Strona główna

Witam serdecznie na stronie poświęconej historii domu Korczaków-jednego z najstarszych polskich rodów herbowych, którego przedstawiciele przez wieki współtworzą dzieje Polski i nie tylko. Korczakiem, jak i wieloma innymi polskimi herbami posługiwały się całe społeczności rodowe. W przypadku omawianego tu herbu jest to aż ponad sześćset nazwisk, co stawia go w czołówce najbardziej rozpowszechnionych symboli heraldycznych w kraju. Z uwagi na tak dużą ilość herbownych dzieje Korczaka są bardzo bogate i z pewnością warte zapamiętania. Pieczętowali się nim najróżniejsi przedstawiciele stanu szlacheckiego, od potężnych rodów magnackich, po gołotę i szlachtę zaściankową, co daje nam możliwość bardzo szerokiego spojrzenia na tę jakże ważną dla Polski warstwę społeczną. Prace nad stroną trwają, a ja jako historyk-hobbysta będę starał się prowadzić ją najlepiej jak potrafię, niemniej proszę jednak o współpracę i wsparcie wszystkich zainteresowanych tematem, tak by mogła ona rozwijać się jak najlepiej i prezentować jak najszerszy obraz domu Korczaków.

Herb Korczak

Polski herb szlachecki o pochodzeniu węgierskim. Z jego początkami wiążą się trzy legendy. Jest również wymieniany w wielu europejskich herbarzach takich jak: herbarz Geldrii; herbarz z Bellenville; armorial universel, avec blasons peints; herbarz złotego runa; arma baronum Regni Poloniae per Joannem Długosz descripta; czy nowy herbarz polski T. Gajla. Korczak znalazł się również na arrasie tronowym Zygmunta Augusta i trojakach Zygmunta Wazy. Posługiwali się nim jednak nie tylko Polacy. W roku 1413 na mocy ustaleń unii horodelskiej został przeniesiony na Litwę, w późniejszych stuleciach był zaś często rejestrowany w Imperium Rosyjskim. Ciekawym faktem jest również niezwykła popularność barw Korczaka na zachodzie Europy. Herbami w biało-czerwone pasy i z psem w klejnocie używają również na przykład niemieckie rodziny von Heggelbach i von Sazenhofen oraz francuska de Croÿ. W "Ogrodzie królewskim" B. Paprocki przedstawia tezę jakoby wiele z tych rodów wywodziło się od węgierskich przodków domu Korczaka. Czytaj dalej

Przodkowie domu Korczaków

Paprocki przedstawia dwóch najdawniejszych protoplastów rodu Korczaków noszących to samo imię. O pierwszym z nich wymienionym pod datą 1269 staroście nie wiadomo wiele. Wspomniany autor wspomina tylko, że miał on trzech synów.
Więcej informacji przetrwało natomiast o biskupie krakowskim Prokopie, siostrzeńcu Bolesława Wstydliwego i kuzynie Leszka Czarnego, który w 1270 był kanclerzem obydwu książąt, a ok. 1292 objął biskupstwo krakowskie. Gdy Państwo Polskie odradzało się po okresie rozbicia dzielnicowego popierał Przemysła II, bądź też Władysława Łokietka (historycy nie są tu zgodni). W roku 1294 został wezwany do Pragi, gdzie uznał jednak zwierzchność Wacława III i złożył mu przysięgę wierności, za co też biskupstwo krakowskie dostało prawo do dziesiątej części monarszego dochodu z żup krakowskich. Pozostawał na biskupstwie przez dwa lata i trzy miesiące (wg. Paprockiego), aż do śmierci w 1295 (istnieje również teoria, że umarł dnia 8 XII 1294). Według tradycji został pochowany w katedrze krakowskiej.

Spis rodzin Korczaka

Spis rodzin Korczaka

Królewska krew

Paprocki przekazuje, że Korczak pierwotnie był symbolem książąt Sławonii. W XIII w. dokumentach pierwszy z Korczaków - biskup krakowski Prokop figuruje jako nepos (z łac. siostrzeniec, bratanek, bądź wnuk) Bolesława Wstydliwego i cognatus (z łac. krewny po kądzieli) Leszka Czarnego. Długosz wspomina jeszcze, jakoby pokrewieństwo między biskupem, a Leszkiem zachodziło przez matkę - ex parte matris cognatus. Jedna z gałęzi rodu Korczaków - Boratyńscy jeszcze w XVI w. posługiwała się tytułem kniaziowskim (Paprocki, Gniazdo cnoty). Czy świadczy to o królewskim pochodzeniu domu Korczaka? Po uważnym prześledzeniu koligacji wspomnianych książąt dzielnicowych z Rurykowiczami i Arpadami z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że tak.
Czytaj dalej

Pieczęcie

Zabytki sfragistyczne są nie tylko ciekawą pamiątką po ich właścicielach, mogą także stanowić cenne źródło wiedzy z dziedzin heraldyki i genealogii. Szczególne znaczenie dla tej ostatniej mają na przykład pieczęcie ozdobione osobistymi (genealogicznymi) herbami właścicieli, na których widnieją również symbole ich przodków. W zależności od stylu, a także jakości wykonania i złożoności widocznego na zabytku rysunku jesteśmy w stanie określić nie tylko jego wiek, ale często również sytuację majątkową i ambicje dawnego posiadacza.
Najstarsze znane pieczęcie z wizerunkiem herbu Korczaków pochodzą z XIV w. Były one własnością wielkiej księżnej Litwy Anny Światosławównej i podskarbiego wielkiego koronnego Dymitra z Goraja. Ilość zachowanych pieczęci z wieków następnych jest już o wiele większa. Większość tego typu zabytków pochodzi z terenów dawnej Rusi Czerwonej - czyli miejsca, z którego swój rodowód wywodzi większość rodzin Korczaka. Niestety wielu pieczęci nie jesteśmy w stanie przypisać do konkretnej osoby, a nawet rodziny - tyczy to się zwłaszcza tych odkrytych przez archeologów i poszukiwaczy.
W niniejszym artykule będą prezentowane nie tylko pieczęcie członków rodu, ale też i osób rodzinnie z nimi powiązanych, którzy zechcieli na nich umieścić herb swych krewnych z domu Korczaka (najczęściej przodków w linii żeńskiej).

Czytaj dalej

Galeria zdjęć i portretów

Aleksander Wańko Łahodowski
Zofia z Radziwiłłów Ilinicz
Rafał Józef Jeleńskі
płk Józef Szumlański
Delfina z Komarów Potocka
adm. Giennadij Iwanowicz Newelski

Galeria

Barwy Korczaka

Legendarne drzewo Korczaka, na podstawie ryciny z 1602 r.

Powstało wiele teorii na temat pochodzenia klejnotu, jak i całego domu Korczaka. Równie wiele twierdzeń odnosi się do jego rzeczywistych, bądź domniemanych potomków. Dyskusji nie podlegają na pewno węgierskie korzenie rodowego herbu. Świadczą o tym liczne źródła pisane, a także sama jego symbolika, niemalże tożsama z tą, znaną nam z herbu Arpadów. Nie chodzi tu tylko o uosabiające panońskie rzeki wręby, nawet klejnotny pies powtarza się w herbach panów de Croÿ i Drummond - rodzin mających wprost wywodzić się do węgierskich monarchów.
Ciekawe są bez wątpienia, wyciągane przez Paprockiego, połączenia Korczaków z wieloma rodzinami w Europie Zachodniej. Zgodnie z nimi, rodziny jak Carafa, Slavata, czy Donà, wywodzą się właśnie z domu Korczaka. Teorie owego historyka były później powtarzane wielokrotnie, tak samo przez autorów polskich, jaki i tych całkowicie z Polską niezwiązanych. Przykładem niech będzie dzieło Historia genealogica della famiglia Carafa, autorstwa Biagio Aldimariego, wydane w Neapolu w roku 1691, czy Tabularium Stemmatographicum, Seu Genealogicae Tabulae Regni Bohemiae, Bohuslava Balbína z roku 1687.
Wymienione wyżej informacje ukazują, że chcąc w miarę rzetelnie uporządkować wiedzę o rodzie, jego symbolach, ich genezie i znaczeniu, nie można skupiać się jedynie na źródłach powstałych w jednym miejscu. By poznać i zrozumieć istnienie pewnych elementów, należy nieco się oddalić i spojrzeć na całą Europę.